Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1975, Blaðsíða 22

Páll Líndal:
Hm fornu tún
Bókarumsögn eftir Jónas Guðmundsson
Það verður að teljast nokkuð
djarft að skrifa bók um þetta
efni á aðeins 215 síðum og er
reyndar viðurkennt af höfundi í
formála. Við erum margorð þjóð,
þurfum stundum mörg' hundruð
síður í bók til þess að lýsa venju-
legum útgerðarmanni utanaf
landi, eða hreppstjóra í sveit, að
ekki sé talað um miðla og voveif-
legar sögur. Reykjavík er þó
borg með hundrað þúsund mann-
eskjum; venjulegu fólki mestan
part, líka einkennilegu fólki,
rukkurum, skáldum, málurum og
guð veit hvað. Já og ekki má
gleyma stofnunum, söfnum, spít-
ulum og embættismannaklaustr-
um. Páll er því stuttur í spuna
um margt, og er það von.
1 fyrsta kafla fjallar höfundur
um það hversvegna einmitt
Reykjavík varð höfuðstaður
þessa makalausa lands, en ekki
einhver annar bær, t.d. á Aust-
fjörðum, eða Akureyri og kemst
að þeirri niðurstöðu, að Reykja-
vík hefði orðið fyrir valinu ef
sérfræðingaher einsog notaður er
til að plana álverksmiðjur og
málmblendiverksmiðjur og finna
þeim stað, hefðu átt að staðsetja
borgina. Tæknimenn og skipu-
lagsfræðingar hefðu komist að
sömu niðurstöðu og goðin, sem
stugguðu við hafstraumum til að
beina öndvegissúlum Ingólfs
Arnarsonar til Reykjavíkur.
Þessi kenning höfundar virðist
sannfærandi.
f næsta kafla fjallar höfundur
um náttúruna í Reykjavík, sem
er mikil og fjölskrúðug. Maður
vill oft gleyma mús og fugli,
brennuvörgum, morðingjum,
fiski og flugum á malbikinu inn-
anum öll þessi hús í stöðugum
næðingi og trekki. Þessi kafli
kemur á óvart. Páll lýsir forn-
sögulegri jarðmyndun fyrir
10.000 árum, þegar Guð almátt-
ugur átti Blikastaði enn. Þá var
öskjuhlíðin eyja, líka Háaleitis-
hverfið, en Laugarásinn var sker
í flæðandi hafinu og sömuleiðis
Rauðarárholtið og brimið svarr-
aði við Sjómannaskólann og
l*áll Líndal, liorgarlög-
inaönr i ltrykjavík, hcfur
si'iil frá srr liúkina III.V
FOIl’NU Tr>. sem cr safn-
rit um ltcykjavík. sögu
licrgarinnar og uin liorgar-
lamlsins ciginlcika og nátt-
úru. Er þcssi liók kærkom-
id safnrit um liorgina,
adgcngilcgt, því Páll Lín-
ilal cr cinn örfárra manna
á íslandi ( og þó ) , sein gcta
gcgnt liáum cmliættum án
Jicss ad gleypa kústskaft til
ad tryggja liina cmliættis-
lcgu stcllingu. II áiii ii cr
dyggnr trúnadarmadnr yf-
irvalila, Jijónn alþýdu og
jafningi listamanna.
Snobbhill. Forn fjöruborð eru í
allt að 45 metra hæð yfir sjávar-
máli í Reykjavík.
Að lokum er upplýst að núver-
andi fjörur og landssvæði hafi
verið svona eins og nú er síðast-
iiðin 3000 ár.
Þessi kafli er áhugaverður og
fróðlegur, þótt ekki sé Páll sér-
fræðingur á þessu sviði.
Þá tekur við stuttur þurr kafli,
mest statistik um íbúa. Þó er
hann fróðlegur, en svo lagast
þetta aftur í kafla, sem nefnist
SAGA REYKJAVlKUR, sem er
ágætur kafli.
Ekki myndi Benedikt frá Hof-
teigi líka allt sem sagt er um
landnám Reykjavíkur. Ekkert
nýtt er dregið fram í dagsljósið,
heldur er fjallað um þetta gamla,
með frægð Ingólfs og þing-
mennsku sona hans og sonarsona.
Engar getgátur eru um neitt, hin
hefðbundna saga er aðeins rakin,
en síðast hressist sögumaður,
þegar hann finnur jörð undir fót-
unum aftur, þegar heimildir og
almenn skynsemi eru komin upp
á einn hest og tvímenna um sög-
unnar götur. Höfundi er líka
nokkur vorkunn. Slíkt rit er
naumast vettvangur nýrra og
frumlegra kenninga.
Segir fyrst frá því er Bessa-
staðamenn byrja að reyna
að sölsa Reykjavík undir
sig, hvað svo tekst, en þá eru
Hlíðarhús og Arnarhóll orðin
sjálfstæð býli. Eftir 1613 náðu
þeir Bessastaðamenn svo jörð-
inni. Var beitt ófögrum aðferð-
um við Narfa Ormsson, bónda í
Reykjavík til að ná landi hans.
Landnám Ingólfs var í upphafi
geysilega víðlent, náði yfir alla
Gullbringu- og Kjósarsýslu og
hluta Árnessýslu og þar bjuggu
árið 1971 yfir 120.000 manns og
VÍKINGUR
142