Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1975, Blaðsíða 2

Guðmundur Jensson:
30 ár liðm
frá lokum síðan
heimsstyrjaldar
Maí er mánuður mikilla við-
burða, þá lauk hatrömmum hild-
arleik er hafinn var þriðja sept-
ember 1939.
Mörgum er eflaust kunnugt
um, að sjóhernaðurinn hófst á
sama dægri og herskarar Hitlers
ruddust inn í Pólland, en að
kvöldi sama dags sökkti þýslcur
kafbátur breska stórskipinu At-
heniu og má með sanni segja að
styrjöldin hafi hafist með sama
ofsa á Atlandshafi. Athenia var
farþegaskip, 14000 smálestir,
með á annað þúsund manns inn-
anborðs, en 128 manns fórust.
Árásin var gerð án viðvörunar
og segja seinni tíma heimildir að
hér hafi verið um mistök að ræða
hjá þýska sjóhernum enda hafi
Hitler orðið óhress við fregnirn-
ar og vildi skella skuldinni á
breta sjálfa.
Skilyrðislaus uppgjöf þjóð-
verja fyrir vesturveldunum skeði
8. maí 1945, en við rússa form-
lega hinn 11. Hins vegar getum
við Islendingar sagt að okkar
stríði hafi lokið hinn 4. maí, því
þann dag sendi Dönitz kafbátum
sínum skeyti um að hætta öllum
hemaðaraðgerðum og halda til
hafnar.
Ekki er að efa að óhug sló á
alla sjófarendur, sem áttu leið um
Atlantshaf eftir Atheniuslysið og
sennilega ekki hvað síst á ís-
lensku þjóðina, sem ekki átti
aðra samgönguleið við umheim-
inn.
Sjómannablaðið Víkingur hóf
göngu sína sumarið 1939 og í ár-
göngum þeim, sem út komu með-
í styrjöldinni á hafi úti
og í erlendum
höfnum var það stolt
íslenskra sjómanna að
sigla undir íslenska
fánanum
an á stríðinu stóð, eru géymdar
mikils verðar heimildir um gang
styrjaldarinnar og mun þar hafa
verið getið allflestra skipa og
manna er urðu fórnardýr hinna
hrikalegu átaka, sem áttu sér
stað á N-Atlantshafi þessi árin.
Á víð og dreif í Sjómannablað-
inu Víkingi, er getið um sjóslys
íslendinga á styrjaldarárunum,
bæði þeirra er urðu af hernaðar-
orsökum, svo og margra annarra.
En í mörgum tilfellum varð ekki
úr því skorið, hvort skip hefðu
farist af völdum náttúruhamfara
eða styrjaldaraflanna. Hitt var
ljóst, að manntjón íslendinga á
sjó fór sívaxandi framan af styrj-
öldinni og fórn þeirra var mikil
og átakanleg. Árið 1939, þegar
stríðið braust út, höfðu færri ís-
lendingar drukknað en nokkurt
annað ár, svo vitað væri. Þá fór-
ust 11 lögskráðir menn. — Árið
1940 fórust 58 Islendingar, þar af
17 erlendir af styrjaldarorsökum.
Mesta áfallið var Bragaslysið, en
í því fórust 10 menn. Mátti þó
furðu sæta, hversu vel gengu
siglingar það ár, þegar þess er
gætt, að á árinu sigldu íslensk
skip yfir 800 ferðir um auglýst
ófriðarsvæði. Á árinu fórust 6
vélbátar yfir 12 smálestir að
stærð, 3 vélbátar undir 12 smá-
lestum, 4 opnir vélbátar og 1 tog-
ari. — Á þessu ári auðnaðist Is-
lendingum að bjarga 1112 mönn-
um úr háska sjávar og styrjald-
ar, þar af 1093 frá 20 þjóðflokk-
um öðrum en íslendingum.
Næsta ár, 1941, var hið mikla
slysa og skiptapaár. Þá fórust
VÍKINGUR
122