Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1992, Side 26

V í K I N G U R ■■^■■■■■^B
NÚGETÉG
UM RANNSÓKNIR Á VAN-
NÝTTUM FISKTEGUNDUM
Nýlega bárust fréttir um að
Hafrannsóknastofnun hefði gert
ácetlun um rannsóknir á
vannýttum fiskstofnum og haft
var eftir fostjóranum ífréttinni
að stofnunina skorti bceði
mannafla ogfé til að
framkvæma verkefnið. Mann
rekur í rogastans. Halda hefði
mátt að eftir áratuga
rannsóknir vissi stofnunin
ýmislegt um lífið í hafinu
umhverfis landið.
■ En það er ekki fyrr en togarar
eru farnir að fá risahöl af búra
og franskmenn farnir að moka upp
blálöngu við bæjardyr okkar að Hafró
segir: Nú viljum við fara að rannsaka
vannýttar fisktegundir. Stofnun sem
búin er að skrúfa niður afla á hefð-
bundnum fiski og þvinga þannig
menn til að róa á önnur mið er að fara
fram á meiri peninga frá þolendum
gerða sinna til aukinnar útþenslu og til
þess að framkvæma rannsóknir sem
þeir hafa trassað aðgera! Þetta er sein-
heppið svo ekki sé meira sagt.
Hvers vegna hefur stofnunin ekki
sinnt þessum málum fyrr? Rök um að
þeir séu í vísindarannsóknum og eigi
ekki að stunda fiskileit duga ekki því
stofnunin er að fara fram á fé til þess
að stunda fiskileit, þ. e. rannsóknir á
vannýttum tegundum. Af hverju var
ekki löngu byrjað á svona rannsókn-
um til þess að meiri vitneskja lægi fyrir
þegar hennar væri þörf? Er það vegna
þess að stofnunin hefur verið svo upp-
tekin við að reikna niður þorskstofn-
inn og verja rangar nýtingaraðferðir á
honum?
Forstjóri Hafró sagði að þetta væri
verkefni af svipaðri stærðargráðu og
togararallið margfræga. Rallið er
dýrasta rannsóknaverkefni sem fram-
kvæmt hefur verið í sjávarlíffræði hér
við land en árangur þess hefur enn
ekki verið gerður upp, enda gæti slíkt
uppgjör verið óþægilegt vegna þess
hve verkefnið hefur reynst dýrt.
Frægt er að þegar búið var aðsemja
við EB-ríkin um að þau mættu veiða
langhala hér við land, þá fengu þau
veiðiheimildunum breytt í karfa
vegna þess að ekkert lá fyrir um að
langhali væri í veiðanlegu magni hér
við land!
í skýrslu sem Rannsóknaráð ríkisins
gaf út 1975, um framtíð sjávarútvegs á
Islandi fram til 1980, sagði orðrétt:
„Ekki mun þó langt frá því að áætla að
afrakstursgeta rækjustofna á ís-
landsmiðum sé í námunda við 5-6 þús.
tonn á ári, en hafa verður í huga að ný
rækjumið eru e.t.v. ófundin enn og
gæti því orðið um talsvert hærri tölu að
ræða“.
Hvað gerðist svo? Hafrannsókn
fann enga rækju. íslenskir útgerðar-
menn og sjómenn fóru að veiða út-
hafsrækju og rækjuafli fór í rúm 38
þúsund tonn 1987 en það ár þótti
nauðsynlegt að setja kvóta á úthafs-
rækju — samkvæmt tillögum Hafróað
sjálfsögðu. Á sama tíma voru menn
þar á bæ að reikna út að þorskstofninn
einn æti tugi þúsunda tonn af rækju á
mánuði! Dýr maturþað.
Hvað með úthafskarfann? Á þessari
stundu eru togarar að háfa upp
ógrynni af karfa suður á Reykjanes-
hrygg. Ekki er nema um ár síðan
karfasérfræðingur Hafró sagði að
mun meira væri af karfa en menn
hefðu áður haldið og, merkilegt nokk,
hann sæist á dýptarmælum! Ég hrökk
hálfpartinn við þegar ég heyrði þetta
síðasta, en annars er maður mest hætt-
ur að hrökkva við. Hvað er annars vit-
að um allt hafsvæðið suður af íslandi
og hvað þar er á ferð? Nánast ekkert.
Skrápflúra er fiskur sem mældur er
og talinn í togararallinu og í hverri
skýrslu birtist línurit af lengdardreif-
ingu hans. Hvers vegna þessi tegund
fær svona sérstaka meðhöndlun er
mér ekki kunnugt um en í rallskýrsl-
unum er bent á að þetta sé einn stærsti
stofn vannýttra tegunda við landið.
Skrápflúran finnst allt í kring urn
landið og Bjarni Sæmundsson segir að,
hún sé gráðugur fiskur sem éti nt.a.
fiskseiði(eins og allir fiskar reyndar
gera). Bjarni hefur ástæðu til að taka
fram að „þrátt fyrir mikið dráp á ung-
um og gömlum fiski, virðist mergðin
alltaf vera hin sama“. Það þarf að gera
út á þennan fisk inni á fjörðum og alls
staðar og losa þar með fæðu handa
öðrum „nytjafiskum" og minnka sam-
keppni. Ef miðin eiga að gefa hámarks
arð verður að nýta sem flestar tegund-
ir alls staðar. Kannski væntanlegar
fjölstofnarannsóknir leiði þetta í ljós,
einhverntíma.
Meiri peninga, segir Hafrannsókn.
Þetta sögðu líka klæðskerarnir í ævin-
týrinu hans H.C. Andersens þegar
þeir voru áð sauma á kónginn. ♦
JÓN KRISTJÁNSSON, FISKIFRÆÐINGUR
26