Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1992, Síða 32

V í K I N G U R
ÍSLENSKIR SJÓMENN
íslendingar hafa löngum þótt sæfarar góðir og
ævintýramennskan er þeim í blóð borin, enda
komnir af víkingum sem sigldu um heimsins höf á
víkingaskipum sínum.
Enn í dag leita íslenskir sjómenn ævintýranna
og nú á Alaskamið. Búast má við að inn í ævin-
týramennskuna fléttist svolítil gróðavon, en hvað
ætli venjulegur háseti hafi upp úr vertíð á Al-
askamiðum og við hvaða aðbúnað vinnur hann?
Sjómenn á íslandi eru allt
annað en ánægðir með kjör sín
og samtök þeirra standa í sífelldu
launaþrasi, en í Seattle í Bandaríkjun-
um, þar sem þau skip eru gerð út sem
stunda Alaskamið, eru engin sjó-
mannasamtök. Hver sá sjómaður er
ræður sig á skip eða bát er hugsaður
sem útgerð, það er að segja, hann er að
gera sjálfan sig út og það fer eftir ýmsu
hvort sú útgerð skilar hagnaði eða
ekki. Að vísu getur sá hagnaður orðið
umtalsverður ef vel gengur og vel
veiðist, en hann getur líka farið niður í
skuld við útgerðina fyrir mat og aðra
úttekt á bátnum, ef illa gengur og ekk-
ert veiðist.
Á Alaskamiðum er heildarkvóti og
þau skip sem fyrst komast á miðin eru
jaau sem fiska. Hver sjómaður er ráð-
inn upp á hlut, að frádregnum kostn-
aði við veiðarnar. Vinnan hefst í Seatt-
le, þar sem byrjað er að gera bátinn
kláran, síðan er honum siglt til Dutch
Harbor sem er lítið þorp í Alaska og
um 10 daga siglingu frá Seattle. Þar er
tekin olía, vatn og vistir. Síðan er beðið
í startholunum eftir því að vertíðin
hefjist á nákvæmlega réttum tíma
þann fyrsta nóvember. Þarna eru sam-
an komnir 3400 bátar með um 300 til
500 gildrur hver og allir bíða eftir því
sama - að fá að leggja af stað. Allan
tímann sem sjómaðurinn vann við að
gera bátinn kláran og sigla honurn
upp til Alaska eru laun hans aðeins sá
aflahlutur sem hann réð sig uppá —
en hvað ef illa fer? T.d. ef svo óheppi-
lega vill til að maður slasist um borð,
verði veikur eða að báturinn bili, ef
eitthvað veldur því að snúa verður til
hafnar á ný. Þá er ævintýrið úti fyrir þá
skipshöfn, því sá bátur á enga von um
að komast á miðin áður en hinir bát-
arnir hafa lokið við að moka upp kvót-
anum sem í ár var ekki nema 16 millj-
ón pund af kóngakrabba. Það tekur
ekki langan tíma fyrir svo marga báta
með svo margar gildrur að veiða það
magn. Þá er hásetinn e.t.v. kominn í
skuld við útgerðina fyrir mat og annað
sem hann hefur notað frá því hann
steig á skipsfjöl, þótt hann hafi unnið
allan þann tíma um borð.
Helsta gróðavon manna er kónga-
krabbinn sem hæsta verð fæst fyrir.
Vertíðin stendur í um tíu daga á miðin
er um 8 daga sigling frá Alaska. Háseti
getur vænst þess að fá í sinn hlut 3 -
12.000 dollara að frádregnum kostn-
aði við veiðarnar.
Næsta vertíð hefst um 15. nóvember
og stendur fram á vor og er þá um að
ræða smærri krabba sem heitir Tann-
er-krabbi. Samhliða honum er veidd
smærri tegund sem kölluð er Opilió og
MARGRÉT S. SÖLVADÓTTIR
MYNDIR: ÓLAFUR SKAGVÍK
32