Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.2004, Qupperneq 20

Dettifoss á siglingu.
skóli og þar urðu menn að bjarga sér
sjálfir. Ég segi ekki að maður hafi
kannski ekki stundum teflt helst til
djarft, en þetta lánaðist. Á sínum tíma
var ég með Finnboga skipstjóra á Reykja-
fossi. Ýmsum þótt hann erfiður í sam-
skiptum en þó áttum við tveir ágætlega
saman. Að vísu las hann manni stundum
pistilinn, en það varð bara að hafa það.
Hann var klár að fara með skip og spek-
úleraði mikið í veðri og vindum. Mest
lærði maður af mðnnum sem voru af
næstu kynslóð á undan mér og bjuggu
yfir mikilli reynslu við þessar aðstæður.
Þetta voru svona ákveðnir kallar.
egar ég fór á Múlafoss átti ég að af-
leysa því ég var svo nálægt þvi að
verða fastur 3. stýrimaður. Þarna voru
tveir stýrimenn og ég fór tvo eða þrjá
túra sem 2. stýrirnaður og byrja svo að
leysa af sem fyrsti. Valdimar Björnsson
var skipstjóri. Að vissu leyti var maður
fyrst í stað alltaf í spennu gagnvart hon-
um því Valdimar lá hátt rómur og talaði
alltaf einni áttund hærra en viðmæland-
inn. Maður hækkaði sig þá ósjálfrátt líka
og svo var þetta orðinn mikill hávaði svo
menn héldu að allt væri komið í rifrildi.
Nú, en það var verið að hnýta í mig
vegna þessa frama míns, en það voru
aðrir en ég sem réðu þessu. Einn maður
sem taldi sem dálítið númer fór að inna
Valdimar eftir þvi hvort hann ætlaði
virkilega að láta strákinn fara sem 1.
stýrimann. Þá svaraði Valdimar:
„Ég treysti honum og fyrst ég treysti
honum þurfið þið ekki að hafa neinar á-
hyggjur því vinnan kemur ekki á ykkur
heldur á mig. Og ef hann stendur sig
ekki þá rek ég hann.“
Þetta var maður sem hafði bein í nef-
inu. Hann treysti mér og sá enga ástæðu
til að fá einhvern utanaðkomandi.
Stéttaskipting var mikil um borð fram-
eftir öllu. Ég man til dæmis á Selfossi
var frændi minn að leysa af sem stýri-
maður. Við vorum saman á vakt sem há-
setar, en þá voru yfirleitt alltaf tveir há-
setar á hverri vakt því þótt það væri ekki
nema annar á vaktinni þá var annar dag-
maður og hinn varamaður. Svo skiptist
þetta í næsta túr að annar var á vaktinni
en hinn varamaður. Hann var að leysa af
sem stýrimaður kannski einn túr og svo
háseti i næsta túr. En við vorum alltaf
saman á vakt og ég var líka látinn vera
með honum á vakt þegar hann var 3.
stýrimaður. Svo þegar við áttum frí fór-
um við saman í land eins og við höfðum
alltaf gert. Þá fékk maður að heyra það
frá hásetunum að maður væri að sleikja
sig upp við stýrimann og svo fékk hann
aftur að heyra það fá yfirmönnum að
hann væri að fara í land með hásetanum.
En þetta var sami maðurinn því næsta
túr var hann aftur háseti og þá þótti eðli-
legt að við færum saman í land.
Þegar við sóttum Reykjafoss var Jónas
Böðvarsson skipstjóri. Hann yrti yfirleitt
ekki á okkur en talaði alltaf í gegnum
stýrimanninn og nefndi okkur aldrei
með nafni. Ég kunni ekki þessar reglur
til að byrja tneð og gleymi því aldrei að
þegar við fórum frá Álaborg. Þá var báts-
maðurinn við stýrið en ég var aukamað-
ur á vaktinni. Mér var sagt að fara ineð
kaffi upp í brú og labba með það upp
innan skips. Jónas varð alveg brjálaður,
hvað ég væri að gera að koma með kaffi
upp í brú innan skips. Ég fór aftur niður.
Síðan var mér sagt að fara upp og leysa
bátsmanninn af stýrinu. Þá passaði ég
mig og fór upp utan við og kem þar í
dyrnar á brúnni. Þá spyr Jónas hvað ég
sé að gera hér. Ég sagðist eiga að leysa af.
„Menn koma ekki svona klæddir hingað,
þeir eiga að vera almennilega klæddir,11
sagði þá Jónas. En ég er viss um að ég
var best klæddur undirmanna því ég var
í nýjum gallabuxum og nýrri skyrtu. Þótt
hinir væru í hreinum fötum voru gamlir
málningarblettir 1 þeim og svoleiðis. Ég
fór þá aftur niður en annar sendur upp
og sá lenti í kallinum því hann strunsaði
um og tuðaði að strákskrattinn væri ekki
kominn til að leysa af. Það stóðu allir
hljóðir í brúnni og enginn sagði neitt.
Já, Jónas var af gamla skólanum. Hann
var nú ekki lengi á Reykjafossi, hafði
verið á Gullfossi en sótti svo þarna þrjú
ný skip í röð út til Álaborgar. En ég man
að við vorum að fara og ég var að taka
landganginn, var að hringa upp línu þeg-
ar var bankað í öxlina á mér. Ég skaust
til hliðar þegar ég sá að þetta var Jónas.
Hann rétti mér höndina og ég reif af mér
vettlingana áður en ég tók kveðjunni.
Hann var að fara í land og bað mig að
skila kveðju til strákanna, en þeir voru
að sjóbúa. Þetta kom mér á óvart, en
hann átti þetta þá til. Það er sagt að í
gamla daga hafi á sumum heimilum
hangið upp tvær myndir á vegg. Önnur
var af Jesú Kristi en hin af skipstjóranum
á Gullfossi.
Hér áður borðuðu skipstjórarnir yfir-
leitt einir út af fyrir sig. Alveg þar til
núna í seinni tíð voru sérstakir messar
fyrir yfirmenn, en nú borða allir í einum
messa. Það var í sjálfu sér ágætt að sumu
leyti að skipta þessu upp í yfir- og undir-
mannamessa. Ég er ekki viss um að við
hefðum vilja hafa þetta öðruvísi hér áður
fyrr, til dæmis þegar ég var háseti. Það
var auðvitað nauðsynlegt við matarborð-
ið hjá stýrimönnunum að rægja hásetana
og tala um hvað þeir væru lélegir og ekki
síður nauðsynlegt okkar megin að geta
talað um hvers konar bölvaðir bjánar
þessir stýrimenn væru að láta okkur gera
hitt og þetta. í dag eru miklu færri um
borð og menn mun tengdari hver öðrum.
Annars fann ég aldrei persónulega fyrir
þessum ríg milli undir- og yfirmanna
sem mikið var talað um.
Eg byrjaði að leysa af sem skipstjóri á
Goðafossi árið 1977, en þá var ég
orðinn fastur 1. stýrimaður. Goðafoss var
þá hálfpartinn flaggskipið, nýjasta og
dýrasta skipið, frystiskip og fór alltaf
ströndina. Byggður í Álaborg 1970. Og
sem fyrr heyrði ég öfundarraddir utan að
mér að það væri nú ekki eðlilegt að mér
væri falin skipstjórn svona snemtna. En
það var fullt af liði sem hefði ekki viljað
vera 1. stýrimaður á skipinu, en þeir
hefðu viljað leysa af sem skipstjórar, fara
siglingarnar til Ameríku og svona. En
þeir höfðu ekki mikinn áhuga á að skipta
20 - Sjómannablaðið Víkingur