Náttúrufræðingurinn - 1933, Síða 20

14
NÁTTÚRUFIi.
ir snúist um ás sinn, en með hinu synda þeir lítið eitt áfram. Af'
sundþörungum er mesti fjöldi í ölium höfum heimsins, en mest.
í heitu höfunum.
Eins og sundþörungarnir hafa kísilþörungarnir (Diatomea)
flestir um sig skel eða brynju, en hún er ekki gerð úr sellulose,.
heldur úr kísilsýru. Brynjan, og þar með plantan sjálf, líkist
helzt öskju með loki, en lögunin getur annars verið harla mis-
munandi. Stundum er askjan hér um bil kringlótt, ýmist há
eða lág, stundum er hún nærri þráðlaga. Hjá sumum tegundum
lifa einstaklingamir frjálsu lífi, hjá öðrum eru þeir bundnir
saman í keðjur. Bæði sundþörungar og kísilþörungar fjölga
kyni sínu á sama hátt, með einfaldri skiptingu. Sellan skiptir
sér í tvær, en dætursellurnar, er fram koma við þessa skiptingu,
skipta sér aftur í tvær, og svo koll af kolli. Á meðan allt leik-
ur í lyndi, er þessi skipting fullnægjandi tegundinni til viður-
halds, en þegar í nauðirnar rekur, þegar kuldinn fer að boða
veturinn í sjónum, verður að taka til annara bragða, til þess
að varðveita lífið. Fjöldinn allur af þörungum verður þá dauð-
anum að bráð, en nokkrum tekst þó að taka á sig nýtt gerfi,
þannig að lítill hluti plöntunnar verður fyrir eins konar mynd-
breytingu, og þessi litli hluti varðveitir einstaklinginn og þar
með tegundina í dularbúningi, sem dauðinn vinnur ekki á, þang-
að til kjörin batna á ný.
Svifþörungarnir eru plöntur, og eru því gæddir þeim eig-
inleika plantnanna að geta unnið kolsýru úr sjónum, sameina
hana öðrum ólífrænum efnum, og skapa lífrænt verðmæti úr.
Eftir að sleppir þarabeltinu við strendur landanna, eru þeir einu
verurnar, sem breytt geta ólífrænum efnasamböndum í lífræn,
og þess vegna byggist allt annað líf í sjónum mestmegnis á þeiim
Efni það, sem fram kemur við kolsýrunámið, er ekki mjölvi, eins
og hjá öllum þorra plantna, heldur feiti.
Um líf svifþörunganna hér við land, og þýðingu þeirra fyr-
ir lífið í sjónum er ritað nokkuð í 2.—3 hefti I. árg. Náttúru-
fræðingsins (Um búskap náttúrunnar í sjónum), og skal því
ekki farið frekar út í það hér.
Af ýmsum dýrum er fjöldinn allur í svifinu, hér skal að-
eins minnst tveggja flokka, nefnilega sniglanna og krabba-
dýranna.
Eins og öll önnur lindýr (til lindýra (Molluska) teljast:
sniglar, skeldýr, smokkar, sænökkvar og skipstennur) hafa snigl-
arnir í öndverðu haft um sig kuðung, eins og flestir þeirra gera