Náttúrufræðingurinn - 1933, Síða 24

18
NÁTTÚRUFR-
ist það hvorki fara eftir kynferði né öðru. Eru sjaldan tveir fuglar
eins, að þessu leyti. Ofanvert við blesuna er fiðrið oftast miklu
dekkra en annars staðar á höfðinu og myndar oft svarta rönd með
fram blesunni. Fiðrið á bakinu ofanverðu er mógrátt, og er hver
fjöður hvítgrá í röndina. Stærstu þakfjaðrirnar á vængjunum, næst
flugfjöðrunum, eru nær hvítar í rendurnar og mynda þær hvíta
rák yfir um vængina. Flugfjaðrirnar eru mjög dökkar á lit —
svartleitar, nema þær allra fremstu eru gráleitar ofan til. Fjaður-
hryggirnir á flugfjöðrunum eru ljósir (hvítir) á lit, nema allra
fremst — svartir í oddinn. Neðri hluti baksins aftur á stél er
mjög dökk-mógrár. Þakfjaðrirnar ofanvert við stélið eru hvítar, en
síélfjaðrirnar dökkgráar með hvítleita jaðra og hvítar í oddinn..
Stélfjaðrirnar eru 16 alls (þó er álitið, að þær geti stundum verið
18). Bringan ofanverð ljósgrá, fiðrið þar Ijósara á lit i rendurnar,.
en í miðju fjaðranna. Neðri hluti búksins, frá bringu niður að
stéli, mjög Ijósleitur eða nær hvítur á litinn, en neðst á bringu
og ofantil á búknum framanverðum eru að jafnaði stærri eða
minni óreglulega lagaðir mósvartir blettir eða slettur, sem stækka
eftir því, sem fuglinn eldist og getur orðið svo á afar gömlum
gæsurn þessarar tegundar, að allur búkurinn framanverður
verði alsvartur ofan frá bringu niður undir endaþarm. En þaðan
frá og aftur á stél er búkurinn ætið hvítur. Fiðrið á síðunum er
mógrátt, vængirnir að neðan-(innan)-verðu eru ætíð talsvert ljós-
ari en að ofan, en þó ekki hvítleitir. Á lærunum utanverðum er
fiðrið mógrátt, með all breiðum Ijósleitum jörðrum. Allur er fuglinn
miklu dekkri (móleitari) tilsýndar en stóra grágæs og því auð-
þekktur frá henni, auk þess er sýnilegur stærðar munur á þeim.
Þó er liturinn einn ekki ætíð einhlýtur til að greina þessar tegundir
í sundur, ef blesan sést ekki, þvi einstaklings breytileiki í lit, er
engu minni hjá þessari tegund en öðrum gæsategundum og eru
sumar blesgæsir stundum svo gráleitar að þær gefa lítið eftir
stóru grágæs eða öðrum frændum sinum, í þeim hlut. Kvenfuglinn
er í litlu eða engu frábrugðinn steggnum, hvað litinn snertir, en
talsverður stærðarmunur er á þeim að jafnaði. — Nefið er hvítgult
á lit, þó sjaldnast alveg einlitt; — það er gulleitt umhverfis nasa-
holurnar og ofan á nefhryggnum endilöngum, en fölleitara til hlið-
anna. Nefnöglin hvít eða gráleit, aldrei svört; á gömlum fuglum
er hún alhvít. »Tennur« í efraskolti eru á að gizka 28 að tölu,
sára sjaldan fleiri. Á dauðurn »fuglum« (og á þurrum hömum), er
nefið venjulegast einlitt gulleitt, eða gult með rauðleitum blæ. Fæt-