Náttúrufræðingurinn - 1937, Qupperneq 17

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 93
1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
Jurtagróðurinn og jökultíminn.
Um alllangt skeið hafa vísindamenn á Norðurlöndum fengizt
við að rannsaka, hvort jurtalíf hafi verið í löndum þeim og Norð-
urheimskautslöndunum yfirleitt á ísöldinni eða jökultímanum.
Framan af ríkti sú skoðun, að löndin hefðu öll verið ísi hulin, og
allt jurtalíf því útilokað. Síðar, þegar hinum mikla fimbulvetri
létti af, hefðu plönturnar smám saman numið land, þar sem áður
var ördeyða ísaldarinnar. Til Skandinavíu og Finnlands, en um
þau lönd hefir rannsóknin einkum snúist, hefði því allur jurta-
gróður orðið að flytjast inn annað hvort frá austri eða suðri, en
af því leiddi aftur, að þær tegundir, sem nú finnast í þessum
löndum, bæði háfjallagróður og aðrar, hefðu fyrst náð að festa
þar rætur eftir síðasta vetrarskeið jökultímans. Plöntuleifar, er
í jörðu fundust, virtust styrkja þessa skoðun. En ýmsar ástæður
ollu því, að menn tóku að efast um réttmæti þessara kenninga.
Einn hinn fyrsti vísindamaður, sem lét í ljós verulegan efa um
réttmæti „auðnarkenningarinnar“, var norski grasafræðingurinn
Axel Blytt. Hann bendir á það meðal annars, að meðal fjalljurta
Skandinavíu eru allmargar tegundir af vestrænum uppruna, þ. e.
frá Grænlandi og Ameríku. En ólíklegt var, að þær hefðu komið
sunnan úr Evrópu eftir ísöld. Nærtækari þótti honum sú skýr-
ing, að hér væri um að ræða tegundir, sem borizt hefðu til Skan-
dinavíu á meðan enn voru landtengsli milli Evrópu og Grænlands,
en síðan hefðu tegundir þessar lifað af öll harðindi jökultímans
á íslausum svæðum, sem verið hefðu í Skandinavíu. En til þess
að tilgáta þessi fengi staðist, varð að gera ráð fyrir, að landbrú-
in, sem tengdi saman Grænland, ísland, Skotland og Vestur-Nor-
eg, hefði haldizt fram undir byrjun jökultímans.
Það var um 1880, sem Blytt kom fram með þessa tilgátu sína,
og með henni var opnuð leiðin til nýrra rannsókna um þessi efni.
Enda er málum þessum svo komið nú, að fyrir starf og rannsókn-
ir fjölmargra grasafræðinga aðhyllist mikill þorri norrænna
fræðimanna þá skoðun, að meiri hlutinn af háfjallagróðri Skan-
dinavíu hafi lifað þar yfir jökultímann, eða a. m. k. síðasta vetr-
arskeið hans. Þá hafi verið íslaus svæði með vesturströnd Nor-
egs, og ef til vill einnig á norðurströndinni allt austur á Kola-
skaga. Það, sem einna fyrst gaf þessari kenningu byr í seglin, var,