Náttúrufræðingurinn - 1951, Page 11

ÍSLENZKAR STARXR
5
4. Misextar slarir (Heteiostachyae). — Karlblómin í sérstæðu axi
eða sérstökum öxum, senx gnæfa rneira eða minna upp yfir kvenöxin
(kornið getur iyrir á einum og einum einstaklingi stöku tegunda, að
toppaxið sé kvenkyns með nokkrum karlblómum neðst). Stundum
er þessari deild tvískipt, og er þá nær eingöngu fai'ið eftir því, hvort
frænin eru 2 eða 3. Mætti nefna þessar undirdeildir tvijrœnunga
(distigmaticae) og þrífrœnunga (tristigmaticae) (sjá 1. mynd).
III. Alclur staragróðursins í heiminum
Jarðsögulega séð verður ekki vitað um aldur staranna, en talið er
að þær munu veia komnar til ára sinna. Steingerð Carex-aldin hafa
fundizt frá Paleocen-tímabilinu, þ. e. í upphali Tei'tier, á að gizka
fyrir 50—60 millj. ára, en þá munu þær vissulega liafa vei'ið búnar
að ríkja um tugi milljóna ára. Ýmsar af hinurn fyrstu tegundum eru
óefað löngu horfnar og aðrar nýjar hafa vaxið á gröf þeirra. Gi'asa-
fræðingar telja þó, að ein af biautryðjendum staranna lifi enn góðu
lífi, þ. e. hroddastörin (Carex microglochin), sem er algeng liér á
landi. Virðist hún una lífinu ennþá jafn vel suður á Falklairdseyjunr
og norður á 70. breicldarstigi, eða austur í Tibet. Það er álitið, að
broddastörin sé til orðin úr ættkvíslinni Uncinia, er vex á suður-
liveli jarðar, en með þeim virðist náinn skyldleiki. Enda hefur
broddastörin verið stundum nefnd U. microglochin.
IV. Aldur íslenzkra stara
Enn sem komið er liggja eirgar lreinrildir fyrir unr það, lrveirær
staragróðurinn okkar nanr lrér land. Það senr franr lrefur konrið unr
þau efni, eru aðeins nreira eða nrimra sennilegar getgátur, enda erfitt
úrlausnarefni. Hér gildir auðvitað það sama unr aðrar plöntutegund-
ir, sem eru líkar að lrarðgervi og starir. Flestir jarðfræðingar eru sam-
nrála unr það, að ísland hafi ekki risið úr sæ fyrr en í byrjun Tertier-
tímabilsins. Steingervingar, er fuirdizt hafa í surtaxbrandinum vest-
anlands, eru nrargir hverjir frá Eocen. Trjátegundir þær, er uxu hér
á þeinr tíma, benda ótvírætt á nriklu lrlýrra lof'tslag en irú, að nrinnsta
kosti 15—20 stiga meðalsumarhita. Heildarsvipur gróðursins hefur
því verið nreð allt öðrunr hætti en nú. Nú lrefur surtarbrandurinn
að einhverju leyti myndazt í tjörnum og mýradældum. Mætti því
ætla, að þar lrafi verið e. k. staragróður. Þó hefur ekki tekizt að sýxra
franr á það, því að engin steingerð starafræ né starafrjó hafa fundizt