Náttúrufræðingurinn - 1951, Qupperneq 35

Árni FriSriksson:
Klak sjávarfiska
Út af grein, sem góður og gamall vinur minn, Matthías Þórðar-
son, skrifar í Morgunblaðið 7. des 1949 og nefnir: „Sáið, þá munuð
þér uppskera“, þykir mér rétt að taka eftirfarandi fram, að gefnu
tilefni.
Um klak sjávarfiska hefur áður verið nokkuð rætt og ritað hér á
landi og vil ég láta mér nægja að vísa til greinagóðrar ritgjörðar um
það efni eftir Bjarna Sæmundsson, en hún birtist í Andvara 1924.
Hafði Bjarni aflað sér upplýsinga frá vísindamönnum í ýmsum
löndum og komst að þeirri niðurstöðu að vafasamt væri hvort klak
skilaði tilætluðum árangri. En síðan eru liðin 26 ár og mikillar nýrr-
ar reynslu hefur verið aflað. Enn munu þó flestir vera þeirrar skoð-
unar að klak sjávarfiska borgi sig tæplega, nema þegar sérstaklega
stendur á, nefnilega þegar um er að ræða verðmætar tegundir og
staðbundna stofna og þó því aðeins að hrygningin í sjónum sé hlut-
fallslega lítil og klakið sé í mjög stórum stíl.
Flestir fiskifræðingar eru nú sammála um það, að verðmæti klaks
sé eigi fólgið í frjóvgun eggjanna, heldur í því að fiskunum er hjálp-
að yfir hinn hættulega kafla úr lífi þeirra, þegar eggið er að klekjast
og seiðin að vaxa fyrsta skeiðið að klakinu loknu.1 Flestir fiskifræð-
ingar, sem nú starfa, ganga meira að segja svo langt að staðhæfa að
fjöldi frjóvgaðra eggja sjávarfiska hafi eigi lúð minnsta gildi fyrir
stærð árgangsins, sem klekst úr eggjunum. Um þetta segir hinn frægi
enski fiskifræðingur, E. S. Russell, í bók sinni, Arðrán Fiskimiðanna
(bls. 58), þar sem hann ræðir um orsakir sveiflna í ýsustofninum í
Norðursjónum, þar sem sannað hefur verið að góður árgangur (19-
28) hefur reynzt 60 sinnum sterkari en lélegur (1922): „Ekki er mik-
ið vitað um orsakir þessara sveiflna, en eitt virðist þó vera víst: það
þarf ekki að vera samband á milli eggjafjöldans, sem kemur í sjóinn
á hverjum gottíma, og fjölda seiðanna, sem komast af. Þvert á móti
1) Sjá t. (1. Pisciculture í Encyclopædia Britannica 1944.