Náttúrufræðingurinn - 1952, Blaðsíða 32

26
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
mínum, er hafa alla ævi haft sérstaka aðstöðu til að veita veiðiaðferð-
um fálkans sérstaka athygli. Er þar að finna ýmislegt til viðbótar því,
er áður er sagt.
Eins og lesendum „Náttúrufræðingsins“ er kunnugt, hefur Björn
lireppstjóri, Lóni, ritað í hann mjög merkilegar greinar um dýr og
fugla. Þar á meðal um fálka, er réðst á svartbak, sem hafði rænt eggi
úr hreiðri hans, og með þeim afleiðingum, að svartbakurinn sleppti
egginu, og hraðaði sér lturtu, eins hratt og vængirnir gátu borið
hann. Aftur á móti greip fálkinn eggið í klærnar á niðurfallinu og
flaug með það upp í hreiður sitt. Á þessa viðureign horfðu þrír
glöggir og greinagóðir menn.
í 5. árg. „Náttúrufræðingsins", bls. 25—27 er grein eftir Björn,
skrifuð 5. jan. 1935, með fyrirsögninni: ,,Með hverju slá fuglarnir?"
Þar stendur neðst á bls. 25: „Ég hef nokkrum sinnum séð fálka „slá“
fugla á flugi, og einu sinni það nærri mér, að ég sá með vissu, að
fuglinn — rjúpa — varð fyrir höggi af vængnum. Þá hafa og fleiri
menn hér, sem of langt mál yrði upp að telja, sömu sögu að segja.“
Nágranni Björns í Lóni, Ólafur Jónsson, bóndi á Fjöllum um langt
skeið (f. 21. nóv. 1881), gekk við rjúpur um áratugi og skaut sum
haustin og fram eftir vetri á annað þúsund rjúpur í fjöllunum vestur
og suðvestur af bænum. Eru þau mjög brött og há eins og t. d. Sauða-
fell 696 m og Þríklakkur 727 m yfir sjó. Ólafur var orðlögð rjúpna-
og refaskytta og afburða göngumaður. Vafalítið hefur hann fengið
flest tækifærin af sýslungum mínum ásamt góðri aðstöðu til að taka
eftir árásum fálkans á rjúpurnar, sem þarna var oft mjög mikið af
um og eftir aldamótin, og þá einnig oft mikið af fálkum. Segist Ólaf-
ur, sem er mjög athugull og skýr maður, oft hafa séð fálka slá rjúpur
á flugi örstutt frá sér, bæði yfir höfði sér og til hliðar við sig, og virzt.
eftir öllum hreyfingunr fálkans, að hann beiti þá langoftast öðrum
hvorum vænghnúa, eftir því til lrvaða hliðar rjúpan sveiflar sér á því
augnabliki, sem fálkinn þýtur hjá lienni. Sá Ólafur þær oft falla nið-
ur vængbrotnar, og einnig kom fyrir, að höfuðið þeyttist af þeim, og
kom það ásamt búknum niður skannnt frá honunr. Eitt sinn sló
fálki rjúpu við klettabelti rétt hjá honum á geysiferð, og rústaðist
hægra vængbein hennar milli olnboga og úlfliðs. Annað sinn sló
fálki rjúpu á mjög lóðréttu skriði, og þeyttust stélfjaðrirnar af lrenni.
Fór lrún kollhnýs í loftinu niður að jörð. ]\fargt fleira hefur Ólafur
sagt mér unr aðför fálka við rjúpur og sérstaklega, hvílíka leikni og
fjöllræfni ganrlir fálkar sýna á veiðum. Eitt sinn konr Héðinn, sonur