Náttúrufræðingurinn - 1952, Page 48

42
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
víðfræga hnattsiglingu „Dana“ árin 1928—30, en þar var dr. Jesper-
sen meðal nánustu samstarfsmanna dr. Sclimidts.
Dr. Jespersen hóf rannsóknir sínar á íslenzku svifdýralífi með at-
hugunum á gögnum „Thor“ leiðangursins, sem safnað var hér við
land á árunum 1903—1908, aðallega árið 1904. Skrifaði hann ritgerð
um athuganir sínar á útbreiðslu svifseiða síldar og loðnu (On the
occurence of the post-larwal stages of the herring and the „lodde“
(Clupea harengus L. and Mallotus villosus O.F.M.) at Iceland and
the Færoes. — Medd. Komm. Havundersögelser Bd. VI, nr. 1), sem
út kom árið 1920. Voru hér leidd rök að þeirri niðurstöðu, að lirygn-
ingarstöðvar síldarinnar væru aðeins við sunnan- og suðvestanvert
landið, og að um tvo kynstofna væri að ræða, eins og dr. Bjarni Sæ-
mundsson og dr. Johannes Schmidt höfðu áður bent á, Ritgerð þessi
markar upphaf rannsókna, sem dönsku hafrannsóknirnar héldu
áfram fram a^ síðustu styrjöld, og við íslendingar tókum upp árið
1947.
Doktorsritgerð sína varði Poul Jespersen árið 1928. Fjallaði hún
unr fæðu síldarinnar í sjónum við Danmörku. Þetta efni varð hon-
um hugleikið, og gerði hann á árunum 1927—1931 tilsvarandi rann-
sókn á fæðu íslenzku síldarinnar (On the food of the herring in Ice-
landic waters — Medd. Komm. Havundersögelser Serie Plankton,
Bd. II). Birtist sú ritgerð árið 1932. Hér var í fyrsta skipti gerð
grein fyrir fjöldaldutföllum dýranna, sem síldin nærist á, og fæðu-
magn í mögum síldarinnar atliugað á mismunandi tímum síldveiði-
tímabilsins.
Um mergð og útbreiðslu dýrasvifsins í sjónum kringum ísland
skrifaði dr. Jespersen aðra ritgerð (Investigations on the quantity
and distribution of zooplankton in Icelandis waters — Medd.
Komm. Havundersögelser Ser. Plankon Bd. III, nr. 5). Ér hún mjög
greinargott yfirlit fyrir sviffræðinga, sem slíkar rannsóknir stunda.
Hin síðari ár lineigðist dr. Jespersen mjög til systematískra rann-
sókna og lagði einkum stund á einkenni og útbreiðslu rauðátuteg-
undanna, eða krabbaflónna (Copepoda). Eru frá hans hendi margar
ritgjörðir um þetta efni, hin síðasta um íslenzkar krabbaflær (Non-
parasitic Copepoda — Zool. of Iceland III, 3 1940). Vandvirkni og
samvizkusemi einkenna öll þessi störf, og megum við íslendingar
vera þakklátir fyrir þann mikla fróðleik, sem safnað var í rit þessi.
Þau eru ekki þess eðlis, að af þeim stafi mikill ljómi í augu almenn-
ings, enda eru þau einungis ætluð sérfræðingum, en fyrir þá eru þau