Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1968, Qupperneq 55

Náttúrufræðingurinn - 1968, Qupperneq 55
NÁTTÚRU FRÆÐIN G U RI N N 45 fram Skaftárgljúfur þar til seint í september og kann að nokkru að vera komið úr norðaustursprungunni, en það hraun hefur runnið niður yfir suðvesturhraunið bæði eftir larvegi Skaltár vestan Úlfars- dalsskerja og austan Laka. Ég tel þó ólíklegt, að það hraun, sem hefur bætzt ofan á suðvesturhraunið eftir 29. júlí, sé meira en 0.3 til 0.4 km:!. bað er raunar þrisvar til fjórum sinnum meira hraun en myndaðist í Öskjugosinu 1961. Að meðtaldri gosmöl hefur því, ef miðað er við útreikninga Þorvalds Thoroddsens á hraunmagni, um 9.5 km3 storknaðs hrauns myndast 50 fyrstu daga gossins og samsvarar það um 2200 tenings- metrum sekúndu hverja. Rennsli hraunsins hið allra næsta gígunum hefur verið samanlegt um 5000 m:!/sek ef reiknað er, að rúmþyngd kvikunnar í gígunum hali verið um 1, eða svipað og nærri Hraungíg Heklu skv. Trausta Einarssyni (1949). 5000 m3/sek er meir en hundraðfalt rennsli Laxár í Suður-Þingeyjarsýslu og meir en tólffalt meðalrennsli Þjórsár og myndi ærið stórfelld sjón að sjá tólf slíkar ár fossa fram rauðglóandi. Hversu mikið rennslið hefur mest orðið er erfitt að segja, en sé tekið tillit til þess, að mjög virðist hala verið farið að draga úr gosinu úr suðvestursprungunni síðustu vikuna og að um meðaltal 50 daga er að ræða, er ekki ólíklegt, að mesta rennsli hafi orðið a. m. k. tífalt meðalrennsli. Við getum haldið áfram að leika okkur að samanburði og bent á, að fyrstu 50 dagana voru Skaftár- eldar á við a. m. k. 50 Surtseyjargos eins og það gos var fyrsta mán- uðinn. Með sama áframhaldi hefðu Skaftáreldar hlaðið upp landi sama rúmmáls og ísland allt ofansjávar á 700 árum. Skaftáreldahraun, Eldgjárhraun og elzta Þjórsárhraun eru að flatarmáli mestu hraun, sem runnið hafa á jörðunni síðan ísöld lauk og líklega verður að fara tugþúsundir ára aftur í tímann til þess aðfinna önnur eins, en vera má, að meiri hraun að rúmmáli hafi komið upp í einhverju dyngjugosi hérlendis eða á Hawaii síðustu tíu þúsund árin. G. Walker (1965) telur öruggt og Guðmundur Kjartansson (1966 a, 1966 b) líklegt, að jafnvel stærstu dyngjur hér- lendis, svo sem Trölladyngja og Skjaldbreiður, séu hver um sig myndaðar í einu gosi, og ég hefi síðan hraun hlóðust á Surtsey talið líklegt, að sumar dyngjur a. m.k. væru myndaðar í einu gosi (S. Þórarinss. 1964). En samkvæmt rannsóknum Hauks Tómassonar (1966) hefur Trölladyngja gosið oftar en einu sinni og ærið langt
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.