Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1968, Qupperneq 56

Náttúrufræðingurinn - 1968, Qupperneq 56
46 NÁTTÚRU FRÆ'Ð INGURINN liðið á milli, og vísast að eins geti verið um Skjaldbreið. Hinsvegar hefur Guðmundur Kjartansson (1966) sýnt fram á, að dyngjan Leggjabrjótur er hlaðin upp í einu gosi. Hraungos eins og Skaftáreldar eru jarðsögulega séð anakrónismi, því þau tilheyra raunverulega liðinni tíð. Þau eru þó ekki stór miðað við stærstu hraungos Tertíertíma. J. H. Mackin (1961) telur eitt basaltlagið í Washingtonríki vera að minnsta kosti 25 000 km2, eða um fjórðung Islands að flatarmáli. Þó þyrfti líklega ekki nema gos á lengd við Surtseyjargos eða Mývatnselda og svipað hraunrennsli og á fyrstu dögum Skaftárelda til þess að mynda slíkt lag. Orka leyst úr læðingi í Skaftáreldum. Um hitaorku (Et) Skaftárelda í heild, reiknaða í erg, má fara nokk- uð nærri samkvæmt eftirfarandi útreikningi. Et = 3 X 101 Ggr X 1150°C X 0-2 kal/gr X J erg = 3 X 1027 erg. Er hér reiknað með, að rúmþyngd hraunsins sé 2.4, hiti 1150°C, eðlisvarmi 0.2 kal/gr. J (joule) er 107 erg og kalóría 4.19 joule. Erfiðara er að fara nærri um þá hreyfiorku, sem fór í að þeyta upp gosmölinni, en Jxið skiptir litlu máli fyrir útreikning á heildar- orku gossins, því hreyfiorkan er svo miklu minni en hitaorkan, líklega minni en þúsundasti hluti hennar. Til samanburðar má geta þess, að orka sú, sem leyst var úr læðingi í þeirri atómsprengju, sem drap íbúa Hiroshima, var 1021erg og er það 3 milljón sinnum minna en hitaorka Skaftárelda, en svona samanburður er raunar nokkuð villandi, því það sem mestu veldur um eyðingarmátt atómsprengju er hversu snöggt orkan leysist úr læðingi. Efnasamsetning hrauns og vikurs úr Skaftáreldum. í eftirfarandi töflu eru tvær heildargreiningar. Er sú fyrri grein- ingá vikri úr kofarústinni við Tungnaá, sem Císli Gestsson kannaði, hin síðari er úr vesturhrauninu, tekin við þjóðveginn niðri á lág- lendi. Þessar efnagreiningar gefa svipaða niðurstöðu, sem vænta mátti, en þó er meira af járninu sem hematít í vikrinum. Hraunið er bergfræðilega séð sú tegund blágrýtis, sem kallast þóleítísk og er
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.