Náttúrufræðingurinn - 1972, Qupperneq 25

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
13
Nú vaknar sú spurning, hvort af fyrrnefndu megi draga þá álykt-
un, að einhvers konar landsamband hafi verið yfir Atlantshafið
á þessum tíma. Tegund landdýrs, sem aðeins er þekkt frá íslenzkum
tertíerlögum og frá Norður-Ameríku nú á dögum, gæti bent til þess.
Strauch (1970) hefur út frá rannsóknum á sædýrum í jarðlögum
á Norður-Atlantshafssvæðinu bent á, að líklega hafi verið landbrú á
tertíer milli Evrópu og Norður-Ameríku um ísland. Blágrýtissvæðið
við Norður-Atlantshafið er álitið hafa verið kjarninn í þessari land-
brú. Ut frá þeim steingervingum, sem við höfum þegar fundið, get-
um við livorki hrundið né styrkt kenninguna um landbrú. Ýmislegt
styður þó þá kenningu, að um landsamband hafi verið að ræða, ann-
að hvort landbrýr, meginlandarek eða blöndu beggja. Rannsóknir á
Mið-Atlantshafshryggnum sýna, að eyjar geta myndazt á stuttum
tíma og brotnað fljótlega niður aftur (t. d. Surtseyjarsvæðið).
Þannig getur hafa átt sér stað blöndun á flóru og fánu Norður-
Ameríku og íslands, eða nánar tiltekið milli íslands og nyrðri hluta
Norður-Ameríku, þar sem skógur arkto-tertíeru geoflórunnar óx á
norðlægari breiddargxáðum á tertíertímabilinu (t. d. Alaska).
Hinir fyrrnefndu plöntusteingervingar og blaðlúsin Longistigma
caryae styðja þó aðeins að vissu marki þá hugmynd, að átt hafi sér
stað blöndun á plöntum og dýrum milli Norður-Ameríku og Ev-
rópu um landbrýr. Þannig er málum nefnilega farið, að tvær aðrar
skýringar korna til greina a. m. k. hvað blaðlúsinni viðvíkur:
1) Það er þegar sannað mál, að fljúgandi blaðlýs geta nú á dög-
um borizt með vindum langar leiðir í efri loftlögum, t. d. frá
Skandinavíu til Svalbarða. Vegna þess að æxlun þeirra getur verið
„parthenogenetisk“ (þ. e. meyfæðing) getur eitt einstakt dýr verið
nægilegt til að viðhalda tegundinni á nýjum stað, ef réttar plöntur
til að lifa á eru fyrir hendi og loftslagið er lientugt.
2) Hin arkto-tertíera geoflóra var útbreidd umhverfis allt pólsvæð-
ið (circumpolar), þ. e. óx á norðlægari breiddai'gráðum í Ameríku,
Asíu og Evrópu en nú. Sambandið milli íslands og Norður-Ameríku
gæti liafa verið „hina leiðina“, þ. e. yfir núverandi Beringssund
milli Ameríku og Asíu. Ef Longistigma caryae lifði í Austur-Asíu
í dag, væri þetta ekki alveg úr lausu lofti gripið. Annars mætti að
sjálfsögðu reikna með því, að tegundin hefði lifað þar, en væri nú
útdauð, eða þá að hún hefði ekki ennþá fundizt þar lifandi, vegna
þess að þetta svæði er frekar lítið rannsakað. Enda þótt L. caryae sé
ekki getið frá Austur-Asíu, hafa þó fengizt sannanir fyrir því, að