Náttúrufræðingurinn - 1972, Blaðsíða 36

24
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
mér að nefna svæðið allt vestan línu, sem hugsast dregin úr botni
Kollafjarðar í Ölfusárósa.
Vogastapi og Rosmhvalanes allt suður að Ósum er grágrýtisslétta.
Vogastapi er að sunnan ristur að endilöngu af misgengissprungum
og þar er grágrýtið sigið í stöllum niður að Seltjörn, en hverfur lítið
eitt sunnar undir nútímahraun. Grágrýti er einnig undir Rauðamel
austur af Stapafelli og hverfur undir það og Þórðarfell. Um upp-
tök grágrýtishraunanna á þessu svæði er ekki vitað með vissu. Þó
ætla ég, að Háaleiti sé dyngjuhvirfill og svo mætti og vera um
hæsta hluta Vogastapa, þó ekki verði fyrir því færð sterk rök að
sinni.
Það er augljcrst mál að grágrýtisliraun þessi eða grágrýtishrauna-
syrpa hlýtur að vera mjög misjafnlega þykk. Því hraunin hafa runn-
ið í því landslagi sem fyrir var og það hefur stjórnað straumunum
að verulegu leyti, eins og bezt má sjá sunnan við Esjuna og fellin.
Víða í Reykjavík og næsta riágrenni hefur verið borað gegnum þessi
grágrýtislög og skal nú vikið að einni slíkri borun og þeim upplýs-
ingum sem hún veitir.
Borun við Rauðhóla 1962
í sambandi við almenna könnun á hitastigi á Reykjavíkursvæð-
inu lét Hitaveita Reykjavíkur bora nokkrar rannsóknarholur. Ein
slík var boruð við Rauðhóla 1962. Hola þessi var boruð norðan við
austasta hólinn og náði niður á 221 m dýpi. Sýni af berginu voru
tekin úr holunni alla leið og reynt að ákvarða mót einstakra hraun-
strauma. Árangur af því má lesa úr sniði því af holunni, sem hér
fylgir. Þar sem þarna er um að ræða rösklega 200 m þversnið af
hraunlagastafla þótti fróðlegt að athuga hvort verulegar breytingar
hefðu orðið á samsetningu hraunanna frá þeim tíma er lögin á botni
holunnar urðu til og fram til þess að núverandi yfirborð gTágrýtis-
ins á þessum stað myndaðist. Að sjálfsögðu verður að reikna með, að
jöklar síðustu jökulskeiða hali sorfið verulega ofan af blágrýtis-
hraununum, og það sem nú er yfirborð hafi, þegar gosum í dyngj-
unni lauk, verið á nokkru dýpi í hraunastaflanum. Hraun þau, er
komu í síðustu gosum dyngjunnar, eru því fyrir löngu farin veg
allrar veraldar. Taldar voru steintegundir í þunnskeiðum úr berg-
inu ofan frá og niður úr gegn. Eins og lesa má af sniðinu hafa engar
reglubundnar breytingar átt sér stað á samsetningu hraunanna allan