Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1972, Side 36

Náttúrufræðingurinn - 1972, Side 36
24 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN mér að nefna svæðið allt vestan línu, sem hugsast dregin úr botni Kollafjarðar í Ölfusárósa. Vogastapi og Rosmhvalanes allt suður að Ósum er grágrýtisslétta. Vogastapi er að sunnan ristur að endilöngu af misgengissprungum og þar er grágrýtið sigið í stöllum niður að Seltjörn, en hverfur lítið eitt sunnar undir nútímahraun. Grágrýti er einnig undir Rauðamel austur af Stapafelli og hverfur undir það og Þórðarfell. Um upp- tök grágrýtishraunanna á þessu svæði er ekki vitað með vissu. Þó ætla ég, að Háaleiti sé dyngjuhvirfill og svo mætti og vera um hæsta hluta Vogastapa, þó ekki verði fyrir því færð sterk rök að sinni. Það er augljcrst mál að grágrýtisliraun þessi eða grágrýtishrauna- syrpa hlýtur að vera mjög misjafnlega þykk. Því hraunin hafa runn- ið í því landslagi sem fyrir var og það hefur stjórnað straumunum að verulegu leyti, eins og bezt má sjá sunnan við Esjuna og fellin. Víða í Reykjavík og næsta riágrenni hefur verið borað gegnum þessi grágrýtislög og skal nú vikið að einni slíkri borun og þeim upplýs- ingum sem hún veitir. Borun við Rauðhóla 1962 í sambandi við almenna könnun á hitastigi á Reykjavíkursvæð- inu lét Hitaveita Reykjavíkur bora nokkrar rannsóknarholur. Ein slík var boruð við Rauðhóla 1962. Hola þessi var boruð norðan við austasta hólinn og náði niður á 221 m dýpi. Sýni af berginu voru tekin úr holunni alla leið og reynt að ákvarða mót einstakra hraun- strauma. Árangur af því má lesa úr sniði því af holunni, sem hér fylgir. Þar sem þarna er um að ræða rösklega 200 m þversnið af hraunlagastafla þótti fróðlegt að athuga hvort verulegar breytingar hefðu orðið á samsetningu hraunanna frá þeim tíma er lögin á botni holunnar urðu til og fram til þess að núverandi yfirborð gTágrýtis- ins á þessum stað myndaðist. Að sjálfsögðu verður að reikna með, að jöklar síðustu jökulskeiða hali sorfið verulega ofan af blágrýtis- hraununum, og það sem nú er yfirborð hafi, þegar gosum í dyngj- unni lauk, verið á nokkru dýpi í hraunastaflanum. Hraun þau, er komu í síðustu gosum dyngjunnar, eru því fyrir löngu farin veg allrar veraldar. Taldar voru steintegundir í þunnskeiðum úr berg- inu ofan frá og niður úr gegn. Eins og lesa má af sniðinu hafa engar reglubundnar breytingar átt sér stað á samsetningu hraunanna allan

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.