Náttúrufræðingurinn - 1972, Blaðsíða 61

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
49
egi vex það norður í Tromsfylki, en hefur ekki fundist á Grænlandi
né í Færeyjum. Hér á landi fannst það fyrst af höfundi í Vaglaskógi
13. ágúst 1961. Síðan hefur það fundist á nokkrum stöðum í Þing-
eyjarþingi, allt norður í Öxarfjörð, allsstaðar í skógum. Einnig hef-
það fundist í Egilsstaðaskógi og á Arnheiðarstöðum á Fljótsdalshér-
aði og í Stærra-Árskógi við Eyjafjörð.
Tveir síðastnefndu staðirnir eru athyglisverðir, þar sem á hvor-
ugum þeirra er nú skógur, þótt líklega sé skammt síðan skógar uxu
þar. Á Arnheiðarstöðum óx sveppurinn í þúfu í lynggrónu raklendi
í um 250 m. hæð yfir sjó. Tré eru á stangli í klettum þar skammt
frá. í Árskógi óx sveppurinn á gömlum, uppgrónum vegi.
Mjúkfísi Lycoperdon molle Pers. (= L. umbrinum Pers. ssu. Holl.).
Aldinið oftast einhvernveginn perulaga, en stundum kylfulaga
og jafnvel kúlulaga, allt að 5 sm á hæð. Útbyrðan fyrst ljósgrá eða
ljósbrún, síðar brún, dökk- eða rauðbrún ofantil, en ljós- eða gul-
brún neðantil, með smáum broddum eða vörturn að ofan en fín-
gerðari broddum eða mélkornum að neðan. Útbyrðan hjaðnar við
þroskann en helzt þó á blettum meðan aldinið varir. Innbyrðan
gul (óþroskuð) síðar gulbrún, brún eða bronsbrún, verður oft grá
að lokum, þunn, pappírskennd.
Gleypan gulhvít, síðar brún með rauðleitum blæ, súkkulaðibrún
eða dimmbrún. Undirgleypan í fyrstu hvít, síðar gulgrá og loks grá-
græn eða grænbrún. Gleypusúlan oftast nokkuð áberandi.
Kapilluþræðirnir brúnir eða rauðbrúnir, aðalstofnar á þykkt
við gróin, hrúðraðir, veggir þeirra gataðir. Gróin dökkrauðbrún,
með grófum vörtum eða smábroddum, ógegnsæ, oft með broti af
gróstilkum, og jafnan blönduð við gróstilka (pediklur), sem eru
um 10—30 p á lengd, en sjáll’ eru gróin oftast urn 4—5 g í þvermál.
Vex í skógum, oftast í þyrpingum, á jarðvegi eða í gisnu grasi og
mosa, einnig stöku sinnum á fúagreinum eða stubbum, einnig utan
skóganna, í lyngmóum, rjúpnalaufs- og grasmóum, jafnvel á melum,
oft allhátt til fjalla.
Eins og lýsingin ber með sér er L. molle afar breytileg tegund,
og vaxtarstaðir hennar að sama skapi fjölbreytilegir. Á því er eng-
inn vafi, að hér er um að ræða svokallaða safntegund, þ. e. safn af
náskyldum tegundum (deilitegundum eða afbrigðum), senr enn hef-
ur ekki að fullu tekist að aðskilja og skilgreina. Til skamrns tíma