Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1972, Side 76

Náttúrufræðingurinn - 1972, Side 76
64 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN Útlit og innri gerð Hraunið úr Stóru Eldborg er að mestu helluhraun, enda þótt kargi komi fyrir í því á stöku stað. Það er ólinvínbasalthraun með allstórum ólivíndílum, en fremur lítið er um ólivín í grunnmassa þess. Til þess að fá mynd af sam- setningu hraunsins voru gerðar fjórar þunnsneiðar rir því og taldar í þeim steintegundir undir smásjá. Taldir voru samtals 2847 punktar. Tafla I sýnir árangurinn. TAFLA I Þunnsneið nr. 118 119 858 1676 Plagioklas % 49,22 45,68 48,80 37,50 Pyroxen % 23,36 29,02 37,72 38,10 Olívín % 11,60 11,46 7,50 16,16 Málmur % (Opaque) 12,92 13,84 5,08 9,24 Olívín dílar % (Xenokrists) . . 9,91 6,84 7,50 11,70 Heita má að engir feltspatdílar séu í þeim hluta hraunsins þar sem sýnin eru tekin. Þó koma þeir fyrir í því á stöku stað og virðist því líklegast að þeir liafi komið á ákveðnu tímabili gossins líkt og skeði í Surtsey. Geta má þess að þunnsneið 1676 er úr sýni, sem tekið var inni í hraungígnum norðan við Stóru Eldborg, nr. 118 ofarlega á hrauninu en 119 hins vegar niðri við sjó við Bergsenda. Verulega meira er af ólívíni í sýninu rir gígnum heldur en liinum, sem fjær eldstöðinni eru tekin. Gæti það bent til þess að ólívín hafi aukizt er á gosið leið. Eins og sjá má af töflunni er ólivín að langmestu leyti senr dílar í hrauninu. Þeir eru oft 3—4 mm í þvermál og sumir stærri. Inni í þessum ólívínkristöllum eru oft nrjög smáir, reglulegir kristallar úr öðru efni. Þeir eru dökkbrúnir, ógegnsæir og nær svartir utan með. Stundum virðast þeir ummyndaðir svo að varla er nema net eitt eftir. Kristallar þessir eru þó svo smáir að erfitt er að gera sér fulla grein fyrir byggingu þeirra, en hér mun vera um kromit eða krom- spinel að ræða. Ekki er þetta neitt einkennandi fyrir Eldborgar- hraunið Jrví ólivín með svona kristöllum í er víðar í hraunum á

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.