Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1972, Síða 50

Náttúrufræðingurinn - 1972, Síða 50
124 NÁTTÚRUFRÆÐIN GURIN N slagið; og lengra austur með, í áttina að Skaftafellsjökli, þar sem Skeiðará hefur ekki verið á ferðinni árum sarnan, er sandurinn smám saman að gróa upp. Þær plöntutegundir sem fyrst nema land á áraurunum hér eru vegarfi (Cerastium fontanum), lækjagrýta (Montia fontana), haugarfi (Stellaria media), varpasveifgras (Poa annua), túnvingull (Festuca rubra), blávingull (Festuca vivipara), skurfa (Spergula arvensis), lambaklukka (Cardamine hirsuta), hundasúra (Rumex acetosella), skeggsandi (Arenaria norvegica), músareyra (Cerastium alpinum), naflagras (Koenigia islandica) og ýmsir mosar. Þarna er grámosi (Racomitrium lanuginosum) víða fljótur að þekja aurana, og hverfa þá sumar landnemategundirnar, en aðrar tegundir koma í staðinn, svo sem ljónslappi (Alchemilla alpina), guhnaðra (Galium verum), axhæra (Luzula spicata), holta- sóley (Dryas octopetala), lyngtegundir og svo birki (Betula pubes- cens). Birkið hagar sér jafnvel eins og landnemategund á þessum slóðum og sezt sums staðar að á nærri berum aurunum, eða þá í mosaþembunni, og er þannig að myndast kjarr niðri á aurunum undir brekkunum, enda er stutt þaðan upp í skógivaxnar brekk- urnar og auðvelt fyrir birkialdinin að svífa niður á aurana. Jökulurðirnar framan við Skaftafellsjökul eru einnig sem óðast að gróa upp, en þær renna að nokkru saman við aura Skeiðarár, og eru mörkin ekki alls staðar glögg. Á þessum slóðum er óvenju- auðvelt að sjá greinilega, hvernig jökulurðir gróa upp stig af stigi, því Skaftafellsjökull hefur hopað allmikið seinustu áratugina og aldur hinna ýmsu jökulurða þarna er þekktur nokkuð nákvæmlega. Fyrstu plönturnar setjast að á jökulurðunum strax árið eftir, að jökullinn bráðnar af þeim. Landnemategundirnar eru að nokkru þær sömu og á áraurunum, en þó ber minna á einærum tegundum eins og haugarfa, lambaklukku og skurfu, en rneira á þeim fjölæru, einkum grösunum, og þúfusteinbrjótur (Saxifraga caespitosa) er hér algengur en aftur á móti lítt áberandi á áraurunum. Ýmsar mosategundir eru einnig fljótar á vettvang en aftur á móti láta fléttur bíða mörg ár eftir sér; það er sem sé greinilegt, og staðfesta rannsóknir það, bæði Jiér og í öðrum löndum, að fléttur eru alls engir landnemar á nýlegum jökulurðum, þveröfugt við það sem menn héldu lengi vel. Á milli steinanna í jökulurðinni er nægilegur leir, sandur eða fíngerð möl til að blómplöntur og mosar geti strax tekið sér þar bólfestu. Gróðursamfélagið ltreytist svo og þróast með aldrinum og endar á því að verða að birkiskógi, þó að slík þróun taki

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.