Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1974, Side 67

Náttúrufræðingurinn - 1974, Side 67
N ÁTTÚ RU F RÆÐINGURINN 61 húsar frá hlíðinni og hvílir á jöknlrnðningi, sem þó þarf ekki að vera T-lag Sigurðar Þórarinssonar. Suður frá Réttarbjargi finnst ekki snefill af þessu hrauni, fyrr en á gljúfrabrúnunum vestan við Randarhóla, utan smástapa á eyri miðja vega. Randarhólar og fleira Um 2 km neðan við Dettifoss liggur gossprunga yfir gljúfrin, NNA—SSV. Eldvörpin á vestri gljúfurbarminum hafa ekki heildar- nafn, en Sveinar heita sunnar og svo Rauðuborgir enn sunnar. Austan gljúfra eru Randarhólar næstir, en alls nær þessi sprunga langt sunnan af Mývatnsöræfum og norður á Axarfjarðarheiði, ef gígaröðin þar nyrðra er talin með, alls 60—70 km. Gossprungan er í miklu sprungu- og misgengisbelti, svo sem sjá má hér allt í kring. Hér koma við sögu 6—7 gígvörp sunnan við Hafragil — sem er þvergil Jökulsár og trúlega forn farvegur hennar — og svo Randar- hólar. Að vestan ná gígarnir alveg fram á brún og á austurbarminum er Háanibban fremst, þverskorin, og er j^ar niður undan kunnur þverskurður af eldrás (Sigurður Þórarinsson, 1959). Um 400 m löng sprengigjá er til NNA frá þessum þverskorna gíg í myndar- legan gjallhól, Syðsta-Randarhól (376 m), og um einum kílómetra norðar eru 3—4 kjaftvíðir gjall- og klepragígar, Mið-Randarhólar. Ystu-Randarhólar er svo um tveggja kílómetra löng röð af klepra- stútum, sem enda í Rauðhólum (410 m), en þeir eru eitt stæðilegt eldvarp, þrátt fyrir naluið, um 70 m hátt yfir jafnsléttu og mikið um rætur. Um 2 km norðar er Kvensöðull, fagursköpuð eldborg, og heldur sprungan áfram þar norður úr með hraunstraumum lrá mörgum gígum. Uöng og mjó dalsig, oft margklofin, fylgja yfirleitt gígaröðunum. Randarhólar standa á jökulsorfnum grágrýtisklöppum og hefur eldurinn sprengt sér leið upp úr heilli klöppinni, enda er töluvert af hvössum grágrýtissteinum í gjallinu. Hraun hefnr runnið um tröð til NA frá Rauðhólum, og líklega eitthvað frá Kvensöðli, um 6 km veg vestur að Sauðafellshálsi, en ekki komist niður í Jökuláár- gljúfur. Smáspýjur eru í holtunum frá kleprastömpunum, en það eru kjaftvíðar, veggbrattar smáborgir, hlaðnar upp úr kleprum og
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.