Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1974, Síða 67

Náttúrufræðingurinn - 1974, Síða 67
N ÁTTÚ RU F RÆÐINGURINN 61 húsar frá hlíðinni og hvílir á jöknlrnðningi, sem þó þarf ekki að vera T-lag Sigurðar Þórarinssonar. Suður frá Réttarbjargi finnst ekki snefill af þessu hrauni, fyrr en á gljúfrabrúnunum vestan við Randarhóla, utan smástapa á eyri miðja vega. Randarhólar og fleira Um 2 km neðan við Dettifoss liggur gossprunga yfir gljúfrin, NNA—SSV. Eldvörpin á vestri gljúfurbarminum hafa ekki heildar- nafn, en Sveinar heita sunnar og svo Rauðuborgir enn sunnar. Austan gljúfra eru Randarhólar næstir, en alls nær þessi sprunga langt sunnan af Mývatnsöræfum og norður á Axarfjarðarheiði, ef gígaröðin þar nyrðra er talin með, alls 60—70 km. Gossprungan er í miklu sprungu- og misgengisbelti, svo sem sjá má hér allt í kring. Hér koma við sögu 6—7 gígvörp sunnan við Hafragil — sem er þvergil Jökulsár og trúlega forn farvegur hennar — og svo Randar- hólar. Að vestan ná gígarnir alveg fram á brún og á austurbarminum er Háanibban fremst, þverskorin, og er j^ar niður undan kunnur þverskurður af eldrás (Sigurður Þórarinsson, 1959). Um 400 m löng sprengigjá er til NNA frá þessum þverskorna gíg í myndar- legan gjallhól, Syðsta-Randarhól (376 m), og um einum kílómetra norðar eru 3—4 kjaftvíðir gjall- og klepragígar, Mið-Randarhólar. Ystu-Randarhólar er svo um tveggja kílómetra löng röð af klepra- stútum, sem enda í Rauðhólum (410 m), en þeir eru eitt stæðilegt eldvarp, þrátt fyrir naluið, um 70 m hátt yfir jafnsléttu og mikið um rætur. Um 2 km norðar er Kvensöðull, fagursköpuð eldborg, og heldur sprungan áfram þar norður úr með hraunstraumum lrá mörgum gígum. Uöng og mjó dalsig, oft margklofin, fylgja yfirleitt gígaröðunum. Randarhólar standa á jökulsorfnum grágrýtisklöppum og hefur eldurinn sprengt sér leið upp úr heilli klöppinni, enda er töluvert af hvössum grágrýtissteinum í gjallinu. Hraun hefnr runnið um tröð til NA frá Rauðhólum, og líklega eitthvað frá Kvensöðli, um 6 km veg vestur að Sauðafellshálsi, en ekki komist niður í Jökuláár- gljúfur. Smáspýjur eru í holtunum frá kleprastömpunum, en það eru kjaftvíðar, veggbrattar smáborgir, hlaðnar upp úr kleprum og
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.