Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1974, Page 67

Náttúrufræðingurinn - 1974, Page 67
N ÁTTÚ RU F RÆÐINGURINN 61 húsar frá hlíðinni og hvílir á jöknlrnðningi, sem þó þarf ekki að vera T-lag Sigurðar Þórarinssonar. Suður frá Réttarbjargi finnst ekki snefill af þessu hrauni, fyrr en á gljúfrabrúnunum vestan við Randarhóla, utan smástapa á eyri miðja vega. Randarhólar og fleira Um 2 km neðan við Dettifoss liggur gossprunga yfir gljúfrin, NNA—SSV. Eldvörpin á vestri gljúfurbarminum hafa ekki heildar- nafn, en Sveinar heita sunnar og svo Rauðuborgir enn sunnar. Austan gljúfra eru Randarhólar næstir, en alls nær þessi sprunga langt sunnan af Mývatnsöræfum og norður á Axarfjarðarheiði, ef gígaröðin þar nyrðra er talin með, alls 60—70 km. Gossprungan er í miklu sprungu- og misgengisbelti, svo sem sjá má hér allt í kring. Hér koma við sögu 6—7 gígvörp sunnan við Hafragil — sem er þvergil Jökulsár og trúlega forn farvegur hennar — og svo Randar- hólar. Að vestan ná gígarnir alveg fram á brún og á austurbarminum er Háanibban fremst, þverskorin, og er j^ar niður undan kunnur þverskurður af eldrás (Sigurður Þórarinsson, 1959). Um 400 m löng sprengigjá er til NNA frá þessum þverskorna gíg í myndar- legan gjallhól, Syðsta-Randarhól (376 m), og um einum kílómetra norðar eru 3—4 kjaftvíðir gjall- og klepragígar, Mið-Randarhólar. Ystu-Randarhólar er svo um tveggja kílómetra löng röð af klepra- stútum, sem enda í Rauðhólum (410 m), en þeir eru eitt stæðilegt eldvarp, þrátt fyrir naluið, um 70 m hátt yfir jafnsléttu og mikið um rætur. Um 2 km norðar er Kvensöðull, fagursköpuð eldborg, og heldur sprungan áfram þar norður úr með hraunstraumum lrá mörgum gígum. Uöng og mjó dalsig, oft margklofin, fylgja yfirleitt gígaröðunum. Randarhólar standa á jökulsorfnum grágrýtisklöppum og hefur eldurinn sprengt sér leið upp úr heilli klöppinni, enda er töluvert af hvössum grágrýtissteinum í gjallinu. Hraun hefnr runnið um tröð til NA frá Rauðhólum, og líklega eitthvað frá Kvensöðli, um 6 km veg vestur að Sauðafellshálsi, en ekki komist niður í Jökuláár- gljúfur. Smáspýjur eru í holtunum frá kleprastömpunum, en það eru kjaftvíðar, veggbrattar smáborgir, hlaðnar upp úr kleprum og
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.