Náttúrufræðingurinn - 1977, Page 40

fjörunnar, og enn aðrar eru svo al-
gengastar við neðri mörk hennar.
Sumar tegundir þrífast best þar sem
brims gætir að ráði og þanggróður er
lítill, en aðrar kjósa sér einkum skýld
ar fjörur með miklu þangi. Eina teg-
und marflóa er eingöngu að finna í
árósum og ísöltum sjávarlónum, og
ein tegund finnur sér kjörsvæði eink-
um í lítt söltum pollum við efri rnörk
fjöru og í lækjum, sem renna niður
fjöruna. Þessi síðast nefnda tegund,
sem á vísindamáli nefnist Gammarus
duebeni, kemst næst ]jví af íslenskum
marflóm að lifa í fersku vatni. Á stöku
stað hérlendis finnst hún í lækjum
rétt ofan fjöru, og hæst hefur hún
fundist í um 20 m hæð ylir fjöru. Það
er raunar nokkuð undarlegt að þessi
tegund skuli ekki halda hærra inn í
landið hér, þar sem hún er kunn að
því í nágrannalöndum okkar, t. d. í
Færeyjum, að fara eftir lækjum upp
á Iiæstu fjöll. En eins og áður segir
er engin hinna eiginlegu ferskvatns-
marflóa til hérlendis. Fátt virðist því
raunar til fyrirstöðu að þessar mar-
flær gætu þrifist í vötnum hérlendis.
Sennilega er hér um að kenna ein-
angrun landsins, því þessi dýr þola
ekki sjó og geta því ekki borist hing-
að sjóleiðina.
Flestir, sem hugað hafa að lífi í
fjörum, hafa tekið eftir því, að oft má
sjá marflær halda á öðrum flóm, sem
yfirleitt eru heldur minni. Heldur
stærri flóin hinni minni með því að
krækja klórn fjögurra ganglima í bak
hennar. Eins og mönnum býður hug-
ur um, er hér um að ræða karldýr,
sem heldur á kvendýri. Bæði hjá mar-
flórn og þanglúsum verpa kvendýrin
eggjum, sem þau geyma síðan í sér-
stökum eggjapoka eða hólfi undir
kvið sér, uns eggin klekjast og ung-
arnir yfirgefa pokann sem smækkuð
mynd foreldranna, og fara að ala önn
fyrir sér sjálfir. Eggin verður að
frjóvga jafnskjótt og þeim ei' orpið í
pokann. Þetta er tryggt á þann hátt,
að karldýrin taka sér kvendýr, og
halda á þeim, jafnvel vikum saman,
þar til komið er að varpi, en eftir
frjóvgun sleppir karldýrið kvendýr-
inu.
Hér á landi virðast karldýr marfló-
anna fara að taka sér kvendýr í nóv-
ember eða desember. Kvendýrin verpa
síðan fáeinum tugum eggja nálægt
áramótum, en ungarnir yfirgefa eggja-
pokann í mars—apríl eða svo. Nokkru
áður en það gerist taka karldýrin
kvendýrin á ný, og kvendýrin verpa
síðan eggjum aftur um það leyti sem
fyrri ungahópurinn fer að lifa á eigin
spýtur. Seinni ungahópurinn yfirgef-
ur svo eggjapokann í júní eða svo.
Þetta kann svo að endurtaka sig í
þriðja skiptið, a. m. k. hjá sumum
tegundum, en frá ágúst og fram undir
nóvember/desember gera marflær hlé
á tímgun. Ungarnir verða svo kyn-
þroska á tæpu ári. Sennilega er þetta
allsvipað hjá þanglúsum, þótt ekki
hafi það verið kannað ltcr enn sem
komið er.
Hvorki marflær né þanglýs eru við
eina fjölina felldar hvað snertir mat-
aræði. Smásæjir þörungar, sem vaxa
á steinum og þangi, eru þó sennilega
einna þýðingarmesta fæðutcgund þess-
ara dýra, en einnig nýta þau, einkum
marflærnar, alls kyns lífrænar leifar,
bæði dýra- og plöntukyns, sem tíðum
safnast fyrir í fjörum í miklu magni.
Rándýr geta marflær og þanglýs í fjör-
150