Náttúrufræðingurinn - 1991, Blaðsíða 45

hluta 19. aldar (Connors 1983). Gull-
lóur hafa verið alfriðaðar í N-Amer-
íku í 75 ár og hefur fjölgað.
Varpkjörlendi gulllóu er mólendi
norðan skógarmarka. Eftir að ungarn-
ir klekjast, flytja fuglarnir sig stundum
á rakara land. Um fartímann hafa
sumar ungar gulllóur viðdvöl í vot-
lendi inn til landsins og á sjávarleir-
um, en að öðru leyti virðist gulllóa
forðast fjörur og er að því leyti frá-
brugðin glitlóu. Fæða gulllóu á varp-
stöðvum er einkum skordýr (bjöllur,
engisprettur o.fl.) og utan varptíma
einnig liðormar, krabbadýr, skeldýr
og ber (sbr. Bent 1929).
Gulllóan yfirgefur varpstöðvar í
júlí-ágúst. Sumar ferðast suður eftir
meginlandi N-Ameríku (aðallega ung-
ir fuglar), en flestar halda til austur-
strandarinnar eftir fremur þröngri far-
leið með viðkomu við Hudsonflóa.
Fartíminn stendur frá ágústbyrjun og
er í hámarki í september-október.
Stöku fuglar eru þó á ferðinni fram í
nóvember. Frá austurströnd N-Amer-
íku fljúga gulllóur til vetrarstöðva í S-
Ameríku með viðkomu á eyjum í
austanverðu Karabíahafi. Fyrstu fugl-
arnir koma til vetrarstöðva þegar í
ágúst en flestir ekki fyrr en í október-
nóvember. Talið er að sumir fuglanna
fljúgi viðstöðulítið frá varpstöðvum í
heimsskautalöndum til S-Ameríku.
Gulllóa snýr til baka frá vetrar-
heimkynnum í febrúar. Hún flýgur
þá yfir Mexíkóflóa, hefur viðkomu á
sléttum í Texas (í mars), kanadísku
gresjunum (í maí) og er komin á
varpstöðvarnar um mánaðamót maí-
júní. Á Bretlandseyjum er gulllóa tíð-
ust í september-október (sbr. Knox
1987).
Sex gulllóur hafa sést á íslandi,
tveir fuglar í maí (ársgamall og full-
orðinn), einn í ágúst (fullorðinn) og
þrír ungfuglar í október.
1. Gesthús á Álftanesi, Kjós, 5. maí 1979 (c?
itnm RM8480). GP & KHS (1980). Sjá 4.
mynd.
2. Bessastaðir á Álftanesi, Kjós, 20. maí 1980
(Cf ad RM7051). GP & KHS (1982).
3. Útskálar í Garði, Gull, 19. október 1980 ($
imm RM6965). GP & KHS (1982).
4. Hvalsnes á Miðnesi, Gull, 26. október 1980
($ imm RM6964). GP & KHS (1982).
Tvær gulllóur liafa sést síðan 1980: fullorðinn
fugl á Seltjarnarnesi í ágúst 1981 (GP & KHS
1983) og ungur fugl í Grindavík í október 1984
(GP & EÓ 1986).
Gulllóur sem flækst hafa til Bret-
landseyja hafa stundum dvalið þar
vetrarlangt. Það er því hugsanlegt að
fuglarnir sem sáust hér í maí hafi
flækst hingað með heiðlóum frá V-
Evrópu.
Grálóa (Pluvialis squatarola)
Grálóa (5. mynd) verpur í heims-
skautalöndum Asíu og N-Ameríku,
norðan skógarmarka. Hún verpur lít-
ið á eyjutn eða þar sem úthafsloftslags
gætir. Varpkjörlendi grálóu er á þurr-
ari hlutum túndrunnar, oftast þó í
grennd við votlendi eða þar sem snjó í
lautum tekur seint upp. Hún verpur í
minna mæli í blautu landi, einkum í
óshólmum stórfljóta.
Foreldrarnir sjá í sameiningu um
álegu og ungauppeldi þar til ungarnir
eru um 12 daga gamlir. Þá yfirgefur
kvenfuglinn fjölskylduna, en karlfugl-
inn lýkur uppeldishlutverki sínu þegar
ungarnir verða fleygir, um 23 daga
gamlir. Grálóa verður sennilega ekki
kynþroska fyrr en 2-3 ára gömul.
Fuglar á fyrsta vori skipta aðeins í
ófullkominn sumarbúning, þ.e. fá
dökkar fjaðrir hér og þar, en líkjast að
öðru leyti fullorðnum fuglum í vetrar-
búningi, og eru því auðþekktir frá
þeim á varptíma.
Að loknu varpi, heldur grálóa til
strandar og stansar stutt á viðkomu-
stöðum inn til landsins. Hún dvelur
39