Fréttablaðið - 03.06.2009, Blaðsíða 31

H A U S
MARKAÐURINN 5MIÐVIKUDAGUR 3. JÚNÍ 2009
Ú T T E K T
S K U G G A B A N K A S T J Ó R N M A R K A Ð A R I N S
Glerárdalshringurinn er árlegur fjallgönguviðburður þar sem gengnir
eru 24 tindar umhverfis Glerárdalinn á 24 klst.
Á fundinum mun Haraldur Sigurðarson (Halli) kynna leiðina, búnað,
næringu og undirbúning auk þess að svara spurningum.
Allir áhugasamir velkomnir.
GLERÁRDALSHRINGURINN
24 TINDAR Á 24 KLST.
KYNNINGARFUNDUR
á morgun fimmtudaginn 4. júní kl. 20:00
í verslun 66°Norður Faxafeni 12
ÞÓRÐUR FRIÐJÓNSSON
Óvissu þarf að eyða
Ég tel að lækka eigi stýrivexti um
2 prósentustig nú, úr 13% í 11%.
Þetta er heldur hægara vaxtalækk-
unarferli en ég lagði til í aðdrag-
anda síðustu vaxtaákvörðunar í
byrjun maí. Að baka liggur einkum
að verðlagsþróun að undanförnu
hefur verið óhagstæðari en reiknað
hafði verið með. Við bætist að
nokkur óvissa ríkir í kjaramálum og
stefnan í ríkisfjármálum til næstu
ára liggur enn ekki fyrir. Þessi atriði
valda því að ég tel ástæðu til að
fara heldur hægar í vaxtalækkanir
um sinn eða þar til umræddri
óvissu hefur verið eytt.
Þetta er engu að síður umtals-
verð lækkun enda engin ástæða til
að fara á taugum þótt ein vísitölu-
mæling sýni óvenjumikla hækkun,
ekki síst með tilliti til þess að
aðferðarfræðin varðandi húsnæðis-
verðið í mælingunni var svo sann-
arlega umdeilanleg. Að mínu viti
styðja öll skynsamleg hagræn rök
hraða lækkun stýrivaxta á næstunni. Þótt vísitölumælingin hafi valdið von-
brigðum eru grundvallaratriðin í stöðu og horfum í þjóðarbúskapnum þau
sömu og áður – og öll á þá lund að lækka eigi stýrivexti hratt niður í eins
stafs tölu. Þannig hafa útgjöld þjóðarbúsins dregist stórlega saman, umtals-
verður afgangur af vöruskiptajöfnuði, atvinnuleysi er meira en nokkru sinni
áður og engar vísbendingar eru um hættu á þenslu á ný. Þá eru stýrivextir
ekki í neinu eðlilegu samhengi við aðra vexti. Í því sambandi má benda á
að vextir af ríkisvíxlum eru innan við 6% og vextir í öðrum hávaxtalöndum
eru miklu lægri en hér á landi.
Einu efnislegu rökin fyrir lítilli eða jafnvel engri breytingu á stýrivöxtum
nú, eins og IMF virðist hallast að, snúa að því að treysta gengi krónunnar.
Ég tel reyndar alveg eins líklegt að þetta séu sýndarrök því að mínu viti
er ósennilegt að stýrivextirnir hafi nokkuð með traust á krónunni að gera
við núverandi aðstæður. Þarna kunni því ef til vill fremur að liggja að baki
að halda mönnum við efnið, þ.e. hvetja menn meðal annars til að ljúka
við gerð ríkisfjármálastefnunnar, koma bönkunum betur í gang og binda
tryggar um hnúta í kjaramálum. Ég er ekki viss um að það sé rétta leiðin
– ef svo er.
Niðurstaða: 2,0 prósentustiga lækkun
INGÓLFUR BENDER
Deilir ekki áhyggjum AGS
Frá síðustu vaxtaákvörðun hefur
gengið gefið nokkuð eftir, verð-
bólgan verið umfram væntingar
og aðhaldið í ríkisfjármálunum
látið bíða eftir sér. Þróunin hefur
engu að síður verið í rétta átt.
Verðbólga hefur verið að lækka
og gengi krónunnar sem var búið
að gefa nokkuð ríflega eftir á
tímabili hefur verið að koma til
baka undanfarna daga og stendur
nú um 2% lægri en við síðustu
vaxtaákvörðun í maíbyrjun. Fyrstu
skrefin í auknu aðhaldi í ríkisfjár-
málum hafa síðan verið stigin en í
síðustu viku hækkaði ríkisstjórnin
óbeina skatta.
Aukið aðhald í ríkisfjármálum
gefur svigrúm til slökunar í pen-
ingamálum. Afar mikilvægt er að
ríkisstjórnin komi fram með áætl-
un um með hvaða hætti hún ætlar
að loka fjárlagagatinu á næstu
misserum og byrja að greiða upp
skuldir. Slíkt hjálpar til við að ná
stöðugleika að nýju og er ein af forsendum þess að hægt sé að lækka vexti
umtalsvert. Hægagangur stjórnvalda í þessum efnum dregur úr þeim hraða
sem hægt er að lækka stýrivexti Seðlabankans. Það er því afar brýnt að
stjórnvöld hraði þessu verki.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn lýsti þeirri skoðun sinni í síðustu viku að frek-
ari lækkun vaxta nú væri áhættusöm m.a. vegna þess að góð áhrif af stýri-
vaxtalækkun á fjárhagslega stöðu fyrirtækja og heimila yrðu ekki vegin upp
af neikvæðum áhrifum gengislækkunar. Undir gjaldeyrishöftum eru áhrif
stýrivaxtalækkunar á gengisþróun krónunnar afar takmörkuð þó að þau
séu til staðar. Líkur eru á að gjaldeyrishöftin verði hér um sinn og í kerfi þar
sem eina fjármagnið sem er að hafa er innlent hafa stýrivextir bankans tals-
verð áhrif á fjármögnunarkostnað. Ég hef því ekki sömu áhyggjur og AGS
um að vaxtalækkun um þessar mundir væri áhættusöm aðgerð.
Eftirspurn í hagkerfinu hefur verið að gefa enn frekar eftir og enn eykst
samdrátturinn í nálægum ríkjum. Atvinnuleysi eykst enn og lítill sem eng-
inn verðbólguþrýstingur að koma úr raunhagkerfinu.
Í ljósi ofangreinds tel ég að forsendur séu fyrir því að lækka stýrivexti
Seðlabankans nú um 2,5 prósentur þ.e. niður í 10,5%.
Niðurstaða: 2,5 prósentustiga lækkun
ÓLAFUR ÍSLEIFSSON
Markaðslausn, ekki höft
og ríkisafskipti
Á vettvangi gjaldeyris- og peninga-
mála standa tvö mannanna verk
endurreisn efnahagslífs fyrir þrifum:
Ofurvextir Seðlabanka 13% sem
leiða til hærri útlánsvaxta en nokkur
atvinnustarfsemi getur staðið undir.
Gjaldeyrishöft sem draga efnahags-
lífið áratugi aftur í tímann og gætu
fest sig í sessi eftir því sem þau eru
hert oftar og standa lengur.
Ákvörðun um stýrivexti þarf að
styðjast við raunhæfar forsendur
um þróun verðlags, horfur á gjald-
eyrismarkaði og almenn skilyrði í
þjóðarbúskapnum.
• Í mars, apríl og maí hefur árs-
hækkun verðlags undangengna
þrjá mánuði verið á bilinu 7-10%
þrátt fyrir nokkurt bakslag í liðnum
mánuði.
• Gengi krónunnar ræðst á nær
óvirkum markaði. Miðað við þróun
gengisins virðist erfitt að koma
augum á að hún lúti neinum skyn-
samlegum markaðslögmálum eða
að óyggjandi samband ríki milli stýrivaxta og gengis krónunnar eins og pen-
ingastefnunefnd Seðlabankans virðist hafa haft í huga á síðasta fundi sínum.
• Almenn skilyrði í þjóðarbúskapnum birtast í óviðunandi starfsskilyrðum fyrir-
tækja vegna óhóflegs fjármagnskostnaðar og vaxandi atvinnuleysis.
Hvarvetna í nágrannalöndunum hafa seðlabankar beitt sér gegn kreppunni
með lækkun stýrivaxta sem liggja yfirleitt á bilinu 0-2%.
Í þessu ljósi er ekki ástæða til að hverfa frá markaðri stefnu á síðasta fundi
skuggabankastjórnar um 3% lækkun á stýrivöxtum Seðlabankans.
Viðraðar hafa verið hugmyndir um að breyta gjaldeyrislánum og verð-
tryggðum lánum yfir í óverðtryggð krónulán gegn því að slíkur flutningur ætti
sér stað á lægri gengis- og neysluverðsvísitölu en nú ríkir til að bæta fyrir
hærri vexti en á eldri skuldbindingum. Samhliða yrði sett þak á vaxtagreiðslur
þannig að vextir umfram þakið bættust aftan við höfuðstól. Hugmyndir af
þessu tagi ganga út á að rjúfa tengsl efnahagsreikninga fyrirtækja og heimila
við gengi og vísitölu. Ef ítarleg athugun leiddi í ljós að þessi leið væri fær yrði
rutt úr vegi mikilvægri ástæðu til að stritast við að halda genginu frá því að
leita enn frekar niður á við. Þar með mætti sleppa takinu á krónunni með
gjaldeyrishöftum og hávöxtum og hverfa frá hvoru tveggja. Valin yrði mark-
aðslausn í stað haftabúskapar og ríkisafskipta.
Endurreisn efnahagslífsins kallar á skýra stefnu um framtíðarskipan
gjaldeyris- og peningamála. Þess vegna er brýnt að taka upp viðræður við
Evrópusambandið um samstarf í gjaldeyrismálum á grundvelli fyrirhugaðrar
umsóknar um aðild að Evrópusambandinu.
Niðurstaða: 3,0 prósentustiga lækkun
S K U G G A B A N K A S T J Ó R N I N
Fund skuggabankastjórnar Markaðarins sátu að þessu sinni Ingólfur Bender, forstöðumaður Greiningar Íslandsbanka, Ólafur Ísleifsson,
lektor við viðskiptadeild Háskólans í Reykjavík, og Þórður Friðjónsson, forstjóri Nasdaq OMX Iceland kauphallarinnar.