Samvinnan - 01.04.1944, Síða 7

4. HEFTI
SAMVINNAN
og félaga hans var óframkvæmanleg, enda að engu
höfð af Alþingi og ríkisstjórn.
Enn skal þess getið, að þegar að því kom að greiða
atkvæði í þinginu um að veita fé úr ríkissjóði til að
mæta útgjöldum við dýrtíðaruppbót bænda, sam-
kvæmt ákvörðun sex-manna-nefndarinnar, þá skár-
ust kommúnistar algerlega úr leik. Allur flokkur
þeirra greiddi með nafnakalli atkvæði á móti þessari
fjárveitingu. Þeir drógu með sér alla sjö þingmenn
Alþýðuflokksins og flestalla kaupstaðarþingmenn
Sjálfstæðismanna. Fjárveitingin var þó samþykkt í
það sinn, og stóðu sem kunnugt er að því „tvennir
fjórtán" þingmenn úr tveim stærstu flokkum þings-
ins. í kjörliði nálega allra þe'ssara manna var meiri-
hlutinn framleiðendur. Rann þeim á þann hátt blóðið
til skyldunnar.
Þegar kom til atkvæðagreiðslu um að heimila rík-
isstjórninni að nota fé úr ríkissjóði til að lækka verð
á neyzluvörum og halda á þann hátt í skefjum dýr-
tíðinni, beitti allur kommúnistaflokkurinn sér gegn
því máli. Kom glögglega í ljós, að kommúnistar vildu
leyfa dýrtíðinni að hækka, til að auka „kjarabætur"
launamanna, og svifust einkis í því skyni. Stjórn
Björns Þórðarsonar fann upp á því snjallræði að
hækka útsöluverð á brennivíni, og verja ágóðanum til
að lækka útsöluverð á mjólk í kaupstöðum. Þetta gat
ríkisstjórnin gert, án þess að leita samþykkis Al-
þingis. En þó að lækkun mjólkurverðsins væri mesta
velgerð við verkamannastéttina, þá voru kommúnist-
ar mjög mótfallnir þessari framkvæmd. Þeir vildu
ekki hækka verð á „svartadauða" til að lækka verð á
mjólk.
Undir þinglok 1943 fluttu Áki Jakobsson og Sigfús
Sigurhjartarson ályktun á þingskjali 386. Var hún þess
efnis, að neðri deild skyldi skipa rannsóknarnefnd,
með fyllsta valdi saksóknara, til að rannsaka, og
væntanlega að undirbúa hegningu þeirra samvinnu-
manna, sem neituðu að selja almenningi innan lands
og utan skemmd matvæli. Þessi tillaga er þess eðlis,
að enginn útdráttur getur gefið hugmynd um það
hyldýpi af fáfræði, öfund og minnimáttarkend, sem
gegnsýrir höfunda hennar. Textinn einn, eins og
flutningsmenn gengu frá honum, getur gefið hug-
mynd um hæfileika þessara tveggja baráttumanna
upplausnarinnar.
Hér fer því á eftir orðrétt þingskjal 386.
„Tillaga til þingsályktunar
um rannsóknarnefnd vegna eyðileggingar á kjöti og
öðrum neyzluvörum.
Flm.: Áki Jakobsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Út af kjöti því, sem fundizt hefur urðað 1 hrauninu
fyrir sunnan Hafnarfjörð, í Garðahrauni og úti á Sel-
tjarnarnesi, ályktar neðri deild Alþingis að skipa 5
manna rannsóknarnefnd, er hafi eftirfarandi verk-
efni:
1. Rannsaki, hvaða stofnanir eða einstaklingar hafi
kastað kjöti þessu og af hvaða ástæðum, hve mikið
kjöt hafi verið eyðilagt og hvers konar.
2. Hafi hið eyðilagða kjöt verið skemmt, skal rann-
sakað, hvernig standi á þeim skemmdum, hverjir hafi
haft vörzlu kjötsins eða eigi sök á skemmdunum.
3. Fái upplýst, hverjir séu eigendur kjötsins og hvort
greiddar hafi verið uppbætur á það úr ríkissjóði og
þá hve miklar.
4. Að rannsaka öll önnur atriði í sambandi við fram-
kvæmd kjötsölumálanna, er hún telur ástæðu til.
5. Á sama hátt skal nefndin rannsaka þá eyðilegg-
ingu, sem fram kann að hafa farið á öðrum neyzlu-
vörum, að svo miklu leyti sem henni þykir ástæða til.
Þegar rannsóknarnefndin hefur lokið störfum sín-
um, skal hún gefa deildunni skýrslu um árangur
rannsóknanna.
Rannsóknarnefnd þessi skal hafa vald samkv. 34.
gr. stjórnarskrárinnar til þess að heimta skýrslur,
munnlegar og bréflegar, bæði af embættismönnum
og einstökum mönnum. Hún skal og hafa rétt til að
ráða sérfræðinga sér til aðstoðar.
Greinargerð.
Bændur landsins vinna hörðum höndum langan
vinnudag allan ársins hring að því að gera bústofn
sinn sem arðgæfastan og efla framleiðslu matvæla í
landinu. Hinir smærri sauðbændur landsins lifa við
þröngan kost, mega aldrei um frjálst höfuð strjúka
vegna anna við bú sín og bera þó í mörgu falli ekki úr
býtum það, sem aðrar atvinnustéttir mundu kalla
sjálfsögðustu og óhjákvæmilegustu lífsþægindi. Það
er kunnara en frá þurfi að segja, að löngum hefur
mikill hluti hinna smærri kjötframleiðenda haft svo
þröngt um hendur, að þeir og skyldulið þeirra gat ekki
sjálft leyft sér að neyta kjöts þess, er þeir framleiddu
á búum sínum, nema að óverulegu leyti, og urðu ýmist
að draga í bú frá sjávarsíðunni lélegt fiskæti og aðr-
ar rýrar fæðutegundir, svo sem makarín í stað smjörs,
og þvílíkt, en ef kjöts var neytt, var það oftar úr-
gangskjöt eða ósöluhæf vara. Oft hefur því verið
haldið fram, enda svo virzt, að það gæti naumast
verið af ágóðavon einni, sem mikill hluti sauðbænda
á íslandi stundaði búskap sinn, heldur af tryggð við
sveitina, fornar menningarvenjur og þjóðarhætti, og
væri þessum mönnum nokkur umbun í því að vita,
að aðrar stéttir virtu störf þeirra, en köstuðu ekki frá
sér þeim gjöfum, sem þeir hefðu að miðla landsbúi og
107