Samvinnan - 01.04.1944, Blaðsíða 13

4. HEFTI
SAMVINNAN
VIII. Svörður, mór og hrís
er í búnaðarskýrslunum 1941. talið alls 193907 hest-
burðir. Meðalverð hvers hestburðar reikna ég kr. 5,60.
Þessar vörur alls kr. 1,066.488.
IX. Ýmislegt.
1. ÆöarcLúnn. Dúntekja árið 1939 — yngri skýrslur
eigi fyrir hendi — var talin 3282 kg. Mun hafa verið
lík næstu árin á eftir. Árið 1941 er útflutningsverðið.
samkv. verzlunarskýrslunum 92 kr. hvert kg. Miðað
við áðurnefnda framleiðslu, er þá heildarverðið
kr. 301.944.
2. Lax. Árið 1939 er laxveiði talin 17361 lax. Ef
gert er ráð fyrir, að laxveiðin hafi verið lík 1941 og
ef hver lax er áætlaður 5 kg., verður þyngdin alls
86.805 kg. Verðið áætla ég 4 kr. kg. Alls kr. 347.220.
3. Silungur er sama ár talinn 596694 silungar. Sé
þyngd hvers silungs áætluð y2 kg., er hún alls 298347
kg. Verðið áætla ég 2 kr. hvert kg. Alls kr. 596.694.
Þessar vörur samtals kr. 1.245.858.
Fleira færi ég ekki til verðs, og er þá hið framan-
talda alls:
I. Sauðfjárafurðir . kr. 37.563.408
II. Afurðir af geitum ................ — 165.000
III. Afurðir af nautgripum ............ — 47.164.381
IV. Afurðir af hrossum ............... — 1.200.000
V. Afurðir af loðdýrum............... — 600.000
VI. Afurðir af alifuglum.............. — 3.374.100
VII. Arður af garðrækt ................ — 10.502.820
VIII. Arður af sverði, mó og hrísi .. — 1.066.488
XI. Arður af ýmsu ... — 1.245.858
Samanlagt kr. 102.882.055
Ég geri ekki tilraun til að meta landbúnaðinum
fleira til tekna. Er þó ýmisl.egt eftir, sem nema mun
allmiklu fé, s. s.: ræktunarvörur gróðurhúsanna, inn-
lendar korntegundir, fjallagrös og ber, tekjur af
svínarækt og ýmiss konar heimilisiðnaði á vegum
þeirra, er landbúnað stunda. Þá er og enn fært frá
á stöku stað, sem að vísu rýrir verð dikanna, en veitir
þó margtfalt meira í mjólk en því svarar. Skyldan
landbúnaðinum má og telja þann verksmiðjuiðnað,
sem vinnur úr landbúnaðarvörum s. s. mjólk, ull,
skinnum, görnum o. fl. Sá iðnaður stendur og fellur
með landbúnaðinum.
Eins og áður er vikið að, hef ég miðað verð aðal-
landbúnaðarvaranna við útsöluverð þeirra í Reykja-
vík, haustið 1941, en þó fært það niður um 20%. Er það
gert vegna sölukostnaðarins. Tel ég þó ástæðu til þess
vafasama,því að sölukostnaðurinn er að mestu atvinna
sem landbúnaðurinn lætur í té. Hins vegar má líta
svo á, að sölukostnaður hvíli ekki á þeim hluta var-
anna, sem framleiðendur nota fyrir sín eigin heimili.
Er þó eigi hægt að segja, hvaða verð yrði á því, er
koma þyrfti í staðinn, ef landbúnaðarvaranna nyti
ekki við. Væri þessi frádráttur ekki gerður, mundi
það hækka verö landbúnaðarvaranna nálægt 20 milj.
króna.
Mér er það ljóst, að sumar framangreindar áætl-
anir eru lauslegar og um þær má deila. En ég
hygg, að margar þeirra mundu fremur þurfa lag-
færinga til hækkunar en lækkunar, svo að heildar-
talan mundi tæpast tapa. Og alltaf mun óhætt að
reikna landbúnaðarframleiðsluna 1941, 100—120 milj.
króna virði, miðað við verðlag þess árs, sem síðan
hefur — eins og allir vita mjög hækkað. Ég býst við,
að þessi upphæð sé hærri, en margur hefur — að lítt
athuguðu máli — gert sér í hugarlund. Af því hefur
máske skapast heitið „Litli bróðir", sem að vísu er
góðlátlegt, en virðist þó vilja minna á lítinn mátt og
litla getu þessa peðs, fyrir þjóðfélagið.
Því má fagna, að sjávarútvegurinn hefir verið rek-
inn með miklum dugnaði og góðri forsjá í mörgum
greinum af hinni ötulu sjómannastétt landsins og er
afkoma hans vitanlega mikið meiri en landbúnaðar-
ins. Enda hefir hann dregið til sín nokkuð af þeim
mannafla, er áður stundaði landbúnað.
Samkvæmt verzlunarskýrslunum 1941, nam verð út-
fluttra sjávarafurða það ár um 180 milj. króna. í
áðurnefndu útvarpserindi forseta fiskifélagsins
áætlaði hann, að árleg fiskneyzla landsmanna mundi
nema um 100 kg. á mann. Ætti innanlandsneyzlan
þá að vera alls um 12 milj. kg. Sé miðað við smásölu-
verð á fiski í Reykjavík, haustið 1941, sem mun hafa
verið um 64 a. kg., og 20% dregin frá, til að gera
honum sömu skil og landbúnaðarvörunum, nemur
verðupphæðin kr. 6,12 milj. Ætti þá verðmæti allra
sjávarafurða landsins árið 1941 að vera rúmar 186
milj. kr. Er það því vitanlega rétt, að sá bróðirinn er
allmikið stærri.
En í sambandi við þýðingu landbúnaðarins, kemur
vitanlega fleira til greina en verðmætið reiknað í
krónum. Má þar meðal annars nefna:
1. Hvað mikill hluti þjóðarinnar vinnur að þessari
framleiðslu.
2. Hversu miklar vörur þarf að flytja inn, vegna
rekstursins.
3. Hversu auðvelt er að afla sér anna,ra vara, jafn-
góðra, til að fylla skarðið, ef landbúnaðarframleiðslan
félli niður, að meira eða minna leyti.
113