Samvinnan - 01.04.1944, Blaðsíða 28

SAMVINNAN
4. HEFTI
við manninn að fyrra bragði, en
nú hafði hann sýnt ótryggð sína
og manndómsleysi. Var þá annar
maður fenginn til að ljúka við
tvö síðari bindin. Er ársbókin
fyrir 1943 nú í prentun, en síðasta
bindið, ársbók yfirstandandi árs,
verður fullgerð í haust. Skáldsag-
an fyrir 1945 er nú þegar ákveðin.
Hún er eftir frægt, enskt nútíma-
skáld. Bogi Ólafsson yfirkennari
annast þýðinguna í sumarleyfi
sínu.
*
Hér er þá lýst í stuttu máli
þeirri stefnu, sem þjóðarútgáfan
fylgir. Hún hefur tífaldað kaup-
enda- og lesendatölu Þjóðvinafé-
lagsbókanna, sem eru arfur frá
tíma Jóns Sigurðssonar. Hún hefur
bætt inn í Almanakið léttlæsileg-
um fræðiritgerðum um meginþætti
úr íslands sögu frá 1874 til yfir-
standandi tíma. Hún kemur forn-
bókmenntunum og úrvali úr skáld-
skap síðari alda inn á svo að segja
hvert heimili á landinu. Hún lætur
kaupendum sínum í té árlega eitt
bindi af erlendum skáldsögum í ís-
lenzkri þýðingu. Ef fjárhagurinn
leyfir, verða áskriftabækurnar
fleiri. En hér er um að ræða fastan
stofn, sem er vel fallinn til að
mynda undirstöðu að heimilabóka-
söfnum hvarvetna í landinu. Þar er
ofinn einn þáttur í hinni nýju
heimilismenningu.
En við hlið árbókaútgáfunnar
hefur hún nokkra útgáfustarfsemi
til fastra áskrifenda. Er þar fyrst
að telja bréf og ritgerðir Stephans
G. Stephanssonar, sem Þjóðvina-
félagið hafði byrjað á, áður en
samstarf var hafið við mennta-
málaráð. Eru þar komin tvö bindi,
en tvö eftir. Næst ber að telja
íslandssöguna í 10 bindum, sem
gefin er út í 5000 eintökum og er
uppseld. Eru tvö bindi komin.
Hið þriðja, siðabótartíminn, er
tilbúið frá hendi höfundar og
verður prentað í sumar. Næsta ár
kemur Sturlungaöldin eftir Árna
Pálsson. Er þetta hið mesta þjóð-
nytjaverk, og furðulegt að saga
landsins skuli ekki hafa verið
skráð nema í brotum fyrr en nú. Þá
er í undirbúningi mikil íslandslýs-
ing, er gefin verður út með sama
fyrirkomulagi og íslandssagan. Eru
þar í undirbúningsnefnd þrír
menn: Jóhannes Áskelsson, Pálmi
Hannesson og Valtýr Stefánsson.
Auk þess er í undirbúningi létt-
læsileg vakningarbók um lífsskil-
yrði íslenzkra atvinnuvega, út-
vegs, landbúnaðar og iðnaðar. Er
tilætlunin með því verki að gefa
æskumönnum landsins á hverjum
tíma hugmynd um hin marghátt-
uðu og álitlegu atvinnuskilyrði,
sem bíða hverrar kynslóðar hér á
landi. Er nú þegar byrjað að vinna
að einni þessara bóka.
Síðast verður vikið að einni
frægri bók, sem stjórn þjóðarút-
gáfunar auglýsti að koma myndi
á næstu missirum. Það er ný út-
gáfa af Odysseifs-þýðingu Svein-
bjarnar Egilssonar. Sú bók er, svo
sem kunngt er, í fárra manna
höndum. Hins vegar er hún ekki
aðeins einn af frægustu gimsteinum
heimsbókmenntanna, heldur einn-
ig perla í íslenzkum bókmenntum.
Málfar Sveinbjarnar Egilssonar er
svo fagurt og fullkomið, að þýðing-
ar hans verða jafnan fyrirmynd
um meðferð móðurmálsins. Ein-
hver frægasti málfræðingur yfir-
standandi tíma, prófessor Craigie
í Oxford, hefur látið svo um mælt,
að þessi þýðing Sveinbjarnar Eg-
ilssonar væri fullkomnasta Hómers-
þýðing, sem til væri á nokkru Norð-
urálfumáli. Vel færi á, að þessi út-
gáfa kæmi út í tveim bindum, og
væri lokið 1946, en það ár er liðin
ein öld síðan Sveinbjörn Egilson
flutti frá Bessastöðum til Reykja-
víkur. í Reykjavík eru tveir
kunnir fræðimenn í grískri tungu:
dr. Jón Gíslason og Kristinn Ár-
mannsson adjunkt. Færi vel á, ef
þeir gætu skipt með sér undirbún-
ingi þessarar útgáfu, þannig, að
annar ritaði með þýðingunni um
Hómer og gríska menningu, en
hinn um Sveinbjörn Egilson, yf-
irburði hans og brautryðjenda-
starf í íslenzkum bókmenntum.
*
Bókaútgáfa menningarsjóðs og
Þjóðvinafélagsins er með þeim
hætti, sem hefur verið lýst, komin
í fast horf. Hún nær til fleiri heim-
ila á landinu, heldur en nokkur
önnur útgáfustarfsemi. Hún kepp-
ir ekki við forleggjara um bækur
líðandi stundar. En hún sendir inn
í hvert heimili, sem vill eiga bæk-
ur, nokkur rit árlega um landið,
sögu þess, og úrval úr bókmenntum
þess að fornu og nýju. Við hlið
félagsmannabókanna koma síðan
útgáfur merkra rita um þjóðleg
efni, sem ekki þykir henta að gefa
út í stærra upplagi, heldur en
kaupendatalan segir til.
Þjóðvinafélagið og menntamála-
ráð hafa tekið eitt efnilegt barn
til fósturs. Það er saga íslendinga
í Vesturheimi. Þar eru komin tvö
bindi og væntanleg nokkur fleiri
í viðbót. Það fer vel á, að um leið
og ísland endurheimtir þjóðveldið,
með samþykki alþjóðar og stuðn-
ingi landa vestanhafs, komi út
samtímis saga íslenzku byggðanna
í Vesturheimi og söguþjóðarinnar
í gamla landinu.
Sœnska sambandið
hefur á stríðsárunum stofnsett tvær
fiskniðursuðuverksmiðjur í Svíþjóð og
eina í Danmörku. Verksmiðjur þessar hafa
kostað um 2 millj. sænskra króna. Auk
þess byggði það í upphafi stríðsins geysi-
stóra gerfisilkiverksmiðu í Vermalandi.
Sala sambandsins, K. F., hefur enn auk-
izt frá því sem áður var og seldi það síð-
astl. ár fyrir um 404 millj. sænskra kr.
og hafði þá aukið söluna um 20 millj. frá
því árið áður. Þess er og að gæta í þessu
sambandi, að verðlag hefur ekkert hækk-
að í Svíþjóð frá því árið áður, svo þetta
128