Samvinnan - 01.12.1952, Blaðsíða 8

Fétnrskirkjan t Róin er sennilegasta frccgasta kirkjubygging veraldar, og unnu margir husasmiöir og
listamenn viÖ hana, þar á meðal Michelangelo.
eru málaðar þannig, að litirnir eru
leystir upp í vatni — ekki olíu — og
síðan er málað á raka gibshúð. Þegar
gibsið þornar, festast litirnir að eilífu
á steininn. Málarinn verður að vinna
af feikna braða og miklu öryggi.
Michelangelo klifraði upp á vinnu-
paltana, lagðist þar á bakið og byrjaði
að mála upp fyrir sig. Gagntekinn af
fögnuði skapandi listamanns gleymdi
hann oft að eta ög sofa. Hann rak
einn aðstoðarmanninn á fætur öðrum
og hleypti engum inn nema einum
görnlum þjóni. Hann opnaði þó, þeg-
ar Júlíus knúði á dyrnar með reyr-
prikinu og þótt páfinn skildi ekki list,
þá skynjaði liann stórfengfeik lista-
verkanna, þegar hann sá þau. Hann
vissi líka, að lífið er stutt: „Hvenær
verður því lokið?“ þrumaði hann.
Loksins æpti hann einn dag: „Því
er lokið, skal ég segja þér. Hypjaðu
þig niður af pallinum, eða ég læt
fleygja þér niður.“ Michelangelo
skalf. Einu sinni hafði hann clottið
niður á gólf. Hann samþykkti að opna
fyrir öllum, listamönnum, tízkusnöp-
um og klerkum.
Fyrir ofan þá blasti \ið sköpunar-
sagan, syndafallið og syndaflóðið. Guð
skiptir heiminum með bjóðandi
hreyfingu. Hann andar á duftið og
sjá: Þar stendur Adam, ímynd hans.
Þeir losa handtakið og maðurinn star-
ir fullur aðdáunar í andlit skapara
síns. í skjóli frá handlegg guðs stend-
ur Eva og lítur full lotningar og ótta
á guð sinn og herra. Myndir af spá-
rnönmun og guðlegum verum fylla
upp í rúmið milli aðalmyndanna. Það
eru 343 aðalmyndir á lofthvelfing-
unni, sérhver þeirra frábært listaverk
og allar túlka þær þrótt myndlistar-
innar í málaralistinni.
Sömu tign, i stíl gamla testament-
Þessi höggmynd af Móses er hluii af grafhýsi
Júlíusar páfa II.
isins, sjáurn við í styttunni af Móses,
hluta af ófullgerðu grafhýsi Júlíusar
páfa. Hún fyllir dimrnt guðshúsið.'þar
sem henni hefur verið valinn staður,
birtu og yl. Spámaðurinn grefur tærn-
ar í fjallið Sinai og þrumur og eld-
ingar guðs virðast leika um liann.
Hann heldur lögmálstöflunum á lofti
og augu hans loga af innra, háleitum
eldi. Sagan segir, að þegar Michel-
angelo lauk við þessa mynd, hafi hann
greitt henni síðasta liamarshöggið og
sagt: „Hana nú. Talaðu.“
En þótt Michelangelo ynni að lista-
verkum, sem geyma eilífan sannleika,
lifði hann á spilltum tírnurn. Verald-
legt óhóf hafði eytt fjármunum og
trúarlegu siðgæði Vatikansins. Hálf
Evrópa reis gegn því. Frakkar, Þjóð-
verjar og Spánverjar réðust á Ítalíu
og borgarastyrjaldir geisuðu í land-
inu. Klement páfi, sem nú réði Páfa-
oarði, réðst á Flórenz. í raunum sín-
tnn kallaði borg listanna á frægasta
son sinn og mánuðum saman stritaði
Michelangelo við að byggja víggirð-
ingar óg setja niður fallbyssur.
En úr blóðsúthellingum og stöðug-
um ótta þessara tíma reis þó frægasta
listaverk Michelangelos: Medici-graf-
hvelfingarnar. Til að heimsækja það
er gengið gegnum kapellu áfasta San
Lorenzo-kirkjunni í Flórenz, og inn í
herbergi, sem Michelangelo teiknaði.
Þar kyrrist ólgan í blóðinu og spennt-
ar taugar finna þar hvíld. Á veggnum
móti innganginum eru grafhvelfing-
arnar tvær, önnur fyrir Lorenzo de
Medici, en hin fyrir bróður hans,
Giuloano. Klæddur léttum herklæð-
um, með hönd á sverði, sem liggur
yfir hnén, starir Giuliano ungi á ár-
in. sent hann fékk ekki að njóta. Al-
menningur kallar þessa mynd „Lífs-
kraftinn“, en myndina á móti „Lífs-
spekina“. Það er Lorenzo í þungum
þönkum. Hjálmurinn varpar skugga
á augu, er horfa einmana og fjarsýn
á veginn, sem liggur til dauðans.
En nú kom að því, að enn annar
páfi — Michelangelo sá fjölda þeirra
ríkja og hverfa — fengi hinum aldr-
aða listamanni enn eitt nýtt verkefni.
Það átti eftir að skreyta vegg Sistinsku
kapellunnar, bak við altarið. Á nýjan
leik tók myndhöggvarinn að mála og
í sjö ár samfleytt vann hann að „Dóms-
deginum“, því augnabliki, þegar engl-
(Framh. á bls. 25)
8