Samvinnan - 01.12.1952, Blaðsíða 18

(slenzkir samvinnumenn
þurfa að eignast námsheimili
Nem.en.clur í Vár Gárd fara jbaðan
þroskahri og betri menn
Samband sænsku samvinnufélag-
anna bauð íslenzkum rithöfundi til
þriggja vikna dvalar í september s. I.
á námsheimíli þess, Vár Gárd, sem er
í skerjagarðinum nálægt Stokkhólmi.
í þetta boð, sem sent var rithöfunda-
félagi íslands, fór Friðjón Stefánsson,
og segir hann í eftirfarandi greinar-
korni frá dvöl sinni þar.
Loksins var ég kominn til fyrir-
rieitna landsins, Svíþjóðar. Allt frá
því, að ég fyrir rúmum tuttugu árum
síðan stundaði sænskunám í Sam-
vinnuskólanum undir handleiðslu
Guðlaugs Rósinkranz, núverandi þjóð-
leikhússtjóra, hafði mig langað til að
sækja þetta land heim, en ekki haft
aðstöðu til að fullnægja þeirri löng-
un minni fyrr en nú.
Það var sunnudagur 7. september
og lestin lagði af stað frá Málmey
áleiðis til Stokkhólms kl. 10 fyrir há-
degi. Mér var sagt, að í Málmey væri
lítið markvert að sjá, enda aðeins
stutt viðdvöl Jiar. Auk þess byrjuðu
nú að sækja á mig áhyggjur um líkam-
lega velferð mína á Jressari íhöndfar-
andi reisu. Staðreyndin var nefnilega
sú, að erlend gjaldeyriseign mín sam-
anstóð af ávísun á banka í Stokk-
hólmi og fjórum dönskum „tíköll-
um“, og nú kom á daginn, að Svíar
vildu ekki sjá gjaldmiðil frænda
sinna, Dana. Ekki virtist annað liggja
fyrir mér en að fasta, þangað til ég
kæmi til Stokkhólms. Eg spurði
sænska þjóninn í lestinni mér til
fróðleiks, hvort ekki væri heldur hægt
að nota sænska peninga í Danmörku.
„Jú,“ svaraði hann talsvert drýginda-
lega, „þar eru menn áfjáðir í sænska
peninga.“ Hvað um það, Dani var
Jrað, sem bjargaði mér út úr vand-
ræðunum og skipti mínum dönsku
„tíköllum" í sænskan pening. Og svo
gat ég fengið mér að borða.
Vár Gárd, námsheimili Sambands
sænskra samvinnufélaga (Koperativa
Förbundets) er um hálftíma leið í
járnbrautarlest frá Stokkhólmi, í
byggðarlagi, sem Saltsjöbaden heitir.
Byggðarlag jjetta liggur í skerjagarð-
inurn og er Jrarna allsstaðar dásam-
lega fallegt. Eign Jressa, byggingar og
landareign |)á, sem námsheimilið
ræður yfir, keypti K.F. laust eftir
1920 og hefur síðan rekið Jrarna
heimavistarskóla eða námsheimili
undir stjórn Jress rnæta manns, Har-
ald Elldin, rektors.
Mér fannst sérstakt andrúmsloft
mæta mér strax og ég steig fæti mín-
um inn á lóð þessa námsheimilis —
Harald Elldin,
hinn kunni rektor Vár Gárd.
andrúmsloft raunverulegrar samvinnu
og vináttu. Það leyndi sér ekki, að
meðal þeirra, sem dvöldu þarna,
ríkti hinn ánægjnlegasti félagsandi.
Harald Elldin rektor var í sumar-
fríi í Danmörku, þegar ég kom, en
hafði skilið eftir bréf til mín, í hverju
hann bauð mig velkominn til Vár
Gárd. Hann sagði J)að tilgang K.F.
með því að bjóða erlendum rithöf-
undum til dvalar sem þessarar, að
})eir mættu lítillega kynnast starfsemi
skólans og háttum, svo og að veita
J)eim tækifæri til að hverfa frá hvers-
dagsunthverfi sínu um stund til nýs
og fersks andrúmslofts á Jtessum fagra
stað. Mætti J)að ef til vill verða Jreim '
aflgjafi og hvatning til frekari starfa.
Itvíldi á rithöfnndum um að hlusta
Hann sagði einnig, að engin skylda
á fyrirlestra eða taka þátt í námskeið-
um, en ef Jreir æsktu Jress, væru Jæir
hjartanlega velkomnir.
Þennan Jjriggja vikna tíma, sem ég
dvaldist á Vár Gárd, nrætti ég ein-
stakri vinsemd lijá öllum, jafnt kenn-
úrum sem nemendum. Mér fannst
allir vilja stuðla að því að gera mér
dvölina ánægjulega. Margir höfðu
gaman að fræðast um ísland. Fannst
mér það vekja einna mesta undrun
Jreirra, sem ég ræddi við, að við
skyldum geta hitað upp húsin í
Reykjavík með hveravatni.
Á einu námskeiðinu var ungur Kín-
verji, sem starfað liafði á vegunt sam-
vinnufélaga þar í landi. Hann hafði
aðeins verið á annað ár í Svíjrjóð og
því erfitt fyrir hann að fylgjast með
því, sem fram fór, sökum ónógrar
kunnáttu í málinu. En bæði kennar-
ar og samnemendur lögðu sig sérstak-
lega fram að útskýra fyrir honum erf-
ið atriði eða jafnvel [)ýða fyrir hann
á ensku það, sem hann skildi ekki,
en ensku kunni hann vel. Eg get ])ess
sem dæmis um J)ann félagsaitda, sem
ríkti innan skólans.
Þennan tíma, sent ég var Jíarna,
stóðu yfir tvö námskeið, annað fyrir
deildarstjóra í kaupfélagsbúðum, og
hitt svokallað framhaldsnámskeið,
ætlað fyrir })á, sem áður höfðu lokið
samsvarandi námskeiði og því fyrr-
nefnda. Þessi námskeið stóðu samtím-
is. Voru þátttakendur beggja rösklega
fimmtíu og bjuggu allir á Vár Gárd.
Kennsla fór að mestu fram í fyrirlestr-
um, en þó fengu nemendur einnig
18