Samvinnan - 01.05.1953, Blaðsíða 5

þess að komast til Kaupmannahafn-
ar. Þar komst hann fljótt í kynni við
Carl Christian Rafn, prófessor, og
allmarga Islendinga, þar á meðal
Gísla Brynjólfsson, Jón Sigurðsson og
fleiri. Vann Fiske fyrir sér með því
að kenna ensku og aðstoða fræðimenn,
og sökkti sér niður í nám sitt. Var
hann að hugsa um að fara til íslands
veturinn 1850—51, en af því gat ekki
orðið, og fór hann í þess stað til Upp-
sala og hélt þar áfram námi. Var
hann þá þegar tekinn að safna að sér
íslenzkum bókum, og eftir heimkom-
una til Bandaríkjanna átti hann eitt
bezta safn íslenzkra bóka vestan hafs.
Fiske tók nú við ýmsum störfum
í heimalandi sínu og öðrum Iöndum,
var um skeið aðalritari ameríska land-
fræðafélagsins, aðstoðarmaður sendi-
herra Bandaríkjanna í Vínarborg, rit-
stjóri dagblaðanna Journal í Syracuse
og síðar Courant í Hartford. Gat hann
sér vaxandi orðs sem fræðimanns, og
skrifaði mikið um j'mis efni. Þó mun
ísl and ávallt hafa verið efst í huga
hans og viðaði hann að sér ótrúlega
miklum fróðleik um land og þjóð og
kynnti með skrifum sínum. Lék ekki
á tveim tungum, að hann vissi meira
um ísland og íslendinga en nokkur
annar maður í Bandaríkjunum.
Árið 1868 varð Fiske prófessor í
norrænni og þýzkri málfræði við Cor-
nell háskólann, sem þá var nýstofn-
aður. Áður en hann tók við embætt-
inu, ferðaðist hann til Egyptalands og
Gyðingalands, og bætti þar enn við
málakunnáttu sína. Á næstu árum
jókst vegur Cornell mjög og var Fiske
þakkað það öðrum mönnum fremur.
Alltaf hélt hann íslandi á lofti og
1874 skrifaði hann lýsingar á þjóðhá-
tíðinni og sendi amerískum blöðum,
■enda þótt hann kæmist ekki sjálfur
til landsins og hefði aðeins blöð og
bréf að styðjast við.
Fimm árum síðar, 1879, rættist
loks draumur Fiskes um að komast
til Islands. Kom hann til Húsavíkur
um miðjan júní, og ferðaðist þaðan
um landið. Var hann þá þegar orðinn
þjóðkunnur maður og honum tekið
með virktum hvanætna. Eyfirðingar
héldu honum veizlu og riðu með hon-
um um héraðið, og hann heimsótti
alla helztu sögustaði á leið sinni vest-
ur og suður um land. I Reykjavík
héldu þingmenn og landshöfðingi hon-
Þetta er bókasafnsbygging Cornell hdskólans. Þarna er hið merkilega safn af islenzk-
um bókum geymt.
um veizlu og Grímur Thomsen mælti
fyrir minni hans. Svaraði hann á ís-
lenzku, en hér á landi talaði hann
aldrei annað en mál landsmanna.
Fiske kvaðst hafa lesið allar ferða-
bækur frá íslandi, en sér finndist allt
nýtt og öðru vísi „og miklu betra en
þeim vitru herrum, ferðamönnunum,
hafði fundizt". Fiske sýndi áhuga á
hvers konar menningarmálum þjóð-
arinnar. Hann hvatti til stofnunar
fornleifafélags og sendi ýmsum bóka-
gjafir. Sérstök vinátta tókst með hon-
um og skólapiltum, og gekkst hann
fyrir því, að lestrarfélagið Iþaka var
stofnað og sendi því margt bóka. Er
þannig tilkomin byggingin við hlið
Menntaskólahússins, sem g,etið var í
upphafi þessa máls. Þegar Fiske fór
af landi burt, fluttu þeir Matthías og
Steingrímur honum kvæði og hafði
hanri mjög treyst vináttu sína við ís-
lendinga með heimsókninni.
Nú lá Ieið Fiskes til Suðurlanda, en
hann hélt áfram að starfa fyrir ís-
lendinga og skrifaði meðal annars
margar greinar eftir Jón Sigurðsson
látinn, bæði í þýzk og amerísk blöð.
Hélt hann áfram að kaupa íslenzkar
bækur, blöð og ritlinga og hafði ýmis
spjót úti til þess.
(Fhr. á bls. 20).
5