Samvinnan - 01.05.1953, Blaðsíða 14

stöðvum, er verði helgaðar menning-
ar- og skólamálum og óháðar augtys-
ingatekjum. I Bretlandi eru 5 sterk-
ar stöðvar, er ná til 80% landsins, og
sjónvarpstæki eru 1.700.000. í Frakk-
landi og Sovétríkjunum eru um 60 000
tæki í hvoru landi, 160.000 í Kai.ada,
og mætti svo lengi telja. Hvað mesta
útbreiðslu hefur sjónvarpið á eyjunni
Kúbu, sem mun vera eina land ver-
aldar, þar sem sendistöðvar ná um
allt landið. Móttökutæki eru talin
um 100.000.
SJÓNVARPIÐ OG SKÓL-
ARNIR í FRAKKLANDI.
Sjónvarpstæki eru til margs konar
og af mörgum stærðum, en yfirleitt
eru þau allmiklu dýrari en til dæmis
útvarpstæki. í Englandi kosta tækin
70—100 pund, eða rúmlega 3—5000
krónur, og mætti sjálfsagt tvöfalda þá
tölu, ef menn vildu gera sér grein
fyrir, hvað slík tæki mundu kosta
hér uppi á íslandi. Það gefur því að
skilja, að ekki geta allir veitt sér slík-
an munað. En fundin hafa verið ráð
gegn því.
I Frakklandi hefur verið mikið gert
að því að stofna sjónvarpsfélög í sam-
bandi við skóla, og er þetta aðallega
gert í smærri bæjum og þorpum.
Kaupa þessi félög sjónvarpstækin, en
skólarnir leggja til einhvern hluta af
kostnaðarverði, oft um 20%. Tækin
eru síðan höfð í skólunum og á dag-
inn er útvarpað sérstökum kennslu-
sendingum, þar sem aðstoðað er við
kennslu í mörgum greinum og þá not-
uð og sýnd ýms hjálparmeðul, sem
hver smáskóli getur ekki átt. Á kvöld-
in fá bæjarbúar að nota tækin í skóla-
húsinu og horfa á skemmti- og
fræðsludagskrá þá, sem sjónvarpað er
til almennings. Hafa Frakkar þannig
slegið tvær flugur í einu höggi og þyk-
ir þetta gefast vel.
Bretar hafa einnig gert miklar til-
raunir með skólasjónvarp, en þær eru
mjög umdeildar þar í landi. Er aug-
ljóst, að hægt er að veita hinum
smærri skólum mikilvæga aðstoð, og
nemendur um allt landið geta notið
sérfróðra kennara í einstökum grein-
um, fengið að sjá sjaldgæfa safngripi
og listaverk. Hins vegar er á það bent,
að sjónvarpið sé enn einn fleygur á
milli nemenda og kennarans og spilli
fyrir því gagni, sem nemendur eigi að
Myndin á sjónvarpstœkinu kemur fram i strikum
og truflanir eru par til engu siður en i utvarpi.
Þessi mynd er sérstaklega gerð til að sýna, hvern-
ig strikin leiða fram myndina, sem auðvitað
verður betri en þetta.
hafa af beinum afskiptum og kynn-
ingu af kennara sínum. Hefur erki-
biskupinn af Kantaraborg jafnvel
sagt, að skólasjónvarpið sé hin
hörmulegustu mistök.
SJÓNVARPIÐ í
BANDARÍKJUNUM.
Hingað til hefur sjónvarpið í
Bandaríkjunum verið byggt upp á
sama grundvelli og útvarpið. Það er
í höndum einstaklinga og félaga og
fólk þarf engin iðgjöld að greiða. Hins
vegar standa auglýsendur straum af
kostnaði við hina ýmsu dagskrárliði
og smeygja auglýsingum sínum inn í
þá eftir vild. Mun ekki fjarri lagi,
að 5 mínútur af hverjum 30 útvarps-
mínútum séu auglýsingar, venjulega
á undan og eftir hverjum dagskrárlið
og í honum miðjum. Utvarpskerfið,
þannig upp byggt, er svo undir yfir-
stjórn og eftirliti ríkisnefndar.
Þessi skipan leiðir að sjálfsögðu til
þess, að meira er af efni, sem fólk vill
sjá og heyra, en telja má hollt og
fræðandi að útbreitt sé. Hver auglýs-
andi keppist við að kaupa það efni,
sem flestir fást til að hlusta á, frekar
en það efni, sem menningarauki er að,
en það fer því miður ekki alltaf sam-
an.
Þetta hefur leitt til þess, að sjón-
varpið hefur orðið fyrir mikilli gagn-
rýni fyrir allt það léttmeti, glæpasög-
ur og reyfara, sem það hefur flutt,
enda þótt nokkrar kröfur séu gerð-
ar til hverrar stöðvar, og mikið sé inn-
anum af góðu og fræðandi efni. Urðu
raddir þessarar gagnrj'ni svo háværar,
að hin opinbera nefnd ákvað um síð-
ir, að rúmlega 10% af bylgjulengd-
um sjónvarpsins (yfir 200 stöðvar)
skyldi fengið í hendur skóla- og menn-
ingarstöðvum, þar sem auglýsingar
yrðu engar og áhrif auglýsenda úti-
lokuð. Ein slík stöð er þegar til, og
er henni stjórnað af háskóla Iowa-
ríkis.
Bandaríkjamenn hafa þegar rekið
sig á það, að sjónvarpjð er öflugra út-
breiðslutæki en útvarp og blöð. Var
það því óspart notað í síðustu for-
setakosningum, og helmingur þjóðar-
innar gat heima í stofum sínum horft
á það, er Eisenhower sór embættiseið
sinn. Þó er jafn langt frá Washington
til San Francisco og frá Reykjavík til
New York.
SJÓNVARPIÐ OG BÖRNIN.
Vegna hinnar gífurlegu útbreiðslu,
sem sjónvarpið hefur þegar náð í
Bandaríkjunum og þess, hvernig efni
þess er þar í landi, hefur því verið
sérstakur gaumur gefinn, hver áhrif
það hefur á börnin, sem eru ákafast-
ir sjónvarpsáhorfendur. Halda kenn-
arar því óspart fram, að sjónvarpið
hafi slæm áhrif á börnin, þau komi
þreytt og illa sofin í skólann, lesi ekki
lexíur sínar eins vel og hafi oft „sjón-
varps-timburmenn“ á morgnana. Hef-
ur komið í ljós við athugun, að börn-
in sitja við tækin allt að 27 tímum á
viku! Eru 5—7 ára börn áköfust í
sjónvarpið. Rannsóknir hafa verið
gerðar á þessum málum, og hafa þær
ekki stutt þessa skoðun kennaranna
og ekki leitt í Ijós, að þau börn, sem
mest horfa á sjónvarp, standi sig verr
en hin í skóla. Mæðurnar voru í
fyrstu fegnar sjónvarpinu, þar sem
það hélt börnunum innanhúss, en síð-
ar hefur reynzt erfitt að fá þau til að
fara frá tækjunum til að borða mál-
tíðir! Reynt hefur verið að nota sjón-
varpssendingar til að vekja áhuga
barna og unglinga á sérstökum bók-
um og hefur það gefið mjög góðan
árangur.
Sjálfsagt er mikið af þeim vanda-
málum sjónvarpsins, sem hér hefur
verið getið, vaxtarverkir. Þegar fólk
venst því, hlýtur svo að fara, að það
(Frh. á bls. 2'0).
14