Samvinnan - 01.09.1956, Side 9

þó að hrapi leirug ljóð
úr lygnum gapa kjafti.“
Þessar vísur fékk Friðrik Jafets-
son:
„Akansen“ er að snýkja,
aftur ei leggur kjaftinn
slorugan arnar auri,
andfýlu klækja blandinn.
Helvítis húsgangsbjálfi
hrakinn úr sambúð spakra,
skálkanna fremst í fylking
fóttreðst nástrandar gjótu.
Morðingi drottins dýrðar,
deyðir hann lærdóms heiður,
trúir andskotans teyging,
trufli sérvizku gruflar
lygari landsins hagur,
loft-eldur skamma á hvolfi.
Helvítis lasta lilja
lárberja viður dára.
Þessu lík var kvæðasennan öll að
orðbragði.
En mjög þóttust þeir frændur fara
halloka og stefndu Gísla. Þorlákur
var málafylgjumaður mikill, rökfimur
og lögkænn. Fyrir sáttanefnd sá Gfsli
sitt óvænna, enda Johnsen faktor and-
stæður og sýslumaður, ef til dóms
kæmi. Gekk hann inn á að greiða
þeim frændum allháar bætur fyrir
mannorðsspjöll. En að sáttafundi
loknum kallaði Gísli Þorlák á einmæli
og mælti fram:
Það mig grunar, Þorlákur,
þó þrotni spuni ljóða,
að við þig uni ættgengur
æru og muna þjófnaður.
4. Gísli og ýmsir hagyrðingar.
Skarða-Gísli var samtímamaður
Bólu-Hjálmars, Björns í Lundi og
Jakobs á Breiðumýri og margra fleiri,
er gerðu að íþrótt bögusmíði og
brýndu forna víkingslund með því að
skjótast á mergjuðum skammavísum.
Þetta var aldarandinn og sjálfur
Bjarni amtmaður var þarna þátttak-
andi. Lifað hafa vfsur, sem fóru milli
hans og þessara hagyrðinga, bæði ey-
firzkra og þingeyskra, og voru eigi
fagrar. Skarða-Gísli sló í vísnabrýnu
bæði við Björn í Lundi og Jakob á
Breiðumýri. Einhverju sinni hittust
þeir Bjöm og hafði Björn mergjaða
vísu á lofti. Gísli svaraði, er orði
sleppti:
„Ettu skýt og hann úr hundi,
hári og spmndi.
Viðbit þitt það vera mundi,
værirðu nú heima í Lundi.“
Jakob á Breiðumýri skaut einu
sinni vísu að Gísla á „blóðvelli" á
Húsavík í sláturtíð. Þessu svaraði
Gísli:
„Þú, sem hræra þvætting ert,
þrekaður hæru koppur.
Sviftur æm allri sért
eins og gærukroppur.“
Við Guðmund bónda á Vaði við
Skjálfandafljót kvað Gísli:
Mund af högu hegningar
hefndar slögum mættu,
í faðmlögum forsmánar
fargaðu dögum ævinnar.
5. Við ýmis tœkifœri.
Eitt sinn, þegar Gísli var í kaup-
staðarferð, sluppu hestar hans inn á
túnblett. Vallareigandinn fældi þá
brott með hrossabresti og tndltust
hestarnir. Þá kvað Gísli:
„Hvar sem rólar heims um hauður,
heyrðu hvers eg bið.
Brestinn hrossa berðu dauður,
bölvað óhræsið.“
Trékoppar vom einvörðungu not-
aðir sem næturgögn á Gísla dögum.
Eitt sinn, er Gísli var að nota kopp
sinn, kom í ljós slæm bilun. Gísli
kvað:
„Þú ert stopull þorpari,
þér hefur kopað gjarðleysi.
Falla dropar fossandi.
Farðu í opið helvíti.“
Maður nokkur skrifaði með krít
skammavísu á útikamar Gísla. Þetta
sendi Gísli honum:
Orð fánýt eg yrkja hlýt
óðs í flýtissmiðju,
Ó, að krítin yrði að skít
í helvíti miðju.
Á þig bæn eg litla legg
— læt hana vera netta —
krossfestur á kamarsvegg
kauðinn sé fyrir þetta.
Áður hefur sagt verið, að Johnsen
faktor fékk kengilórunafngiftina hjá
Gísla. Johnsen nefndi Gísla hins veg-
ar „Skarða-Glæsi“ í skopi, því Gísli
var allra manna dekkstur yfirlitum
og auk þess oft kolóttur úr smiðju
sinni. Gísli hafði gaman af nafninu,
og gaf sér sjálfur vísu þessa að nafn-
festi:
Flarðan bæsing, rögnis ræsings róms
til búinn.
Skarða-Glæsir keypti kæsir í Kjalars-
búi.
Eftir Jóhannesi gamla Guðmunds-
syni hef ég skrifað þessa skýringu á
vísunni: ,,Hér nefnir hann tungu sína
hart sverð. Skáldamjöður, sem hann
kaupir úr búi Oðins, knýr tungu hans
til máls.“
Gísli var löngum í tvíbýli í Skörð-
um. Einn mótbýlismaður bað alla „að
forláta“ breytni sína, sem eftir urðu,
þá er hann fluttist alfarinn úr Skörð-
um. Þá kvað Gísli:
Burtu hrókur flæmist flár,
„forlát“ tók á bænum.
En þótt hann klókur þerrði brár,
það voru krókródílatár.
Þegar íbúð hins brottvikna hafði
verið ræstuð og þvegin, kvað Gísli:
Gæðum býtir gæfan nýt,
glaður lj't eg feginn,
af helvítis hundaskít
húsin hvít og þvegin.
Jóhannes gamli Guðmundsson sagði
þetta tilefnis tveggja síðustu vísn-
anna. En aðrar sagnir og ósennilegri
eru líka um tilefni þeirra.
Gísli orti löngum um vínnautn sína.
þetta tilefni tveggja síðustu vísn-
boðið vín:
Hálsinn skola mér er mál,
mín því hol er kverkin.
Eg mun þola þessa skál,
það eru svola merkin,
' (Framh. d bls. 41)
9