Samvinnan - 01.09.1956, Síða 24

fyrstu kaupfélögin gerðu hvert á sínu
svæði?
ÞAÐ ÞYKIR HLYÐA nú, á hug-
sjónalausum allsnægtatímum, að
segja samvinnuhreyfinguna allt ann-
að fyrirbæri en hún var á tímum
frumherjanna, þegar bændur réðust
til atlögu gegn kaupmannavaldi,
skáru niður okurverðlag og gerbreyttu
verzlunarháttum. Rétt er það, að ekki
eru afrekin í verzluninni eins áber-
andi nú og í fyrstu, enda slíkt ógern-
ingur. En hvað hefur samvinnuhreyf-
ingin ekki gert á öðrum sviðum?
ÞAÐ KANN AÐ VERA, að mönnum
finnist þeir ekki vísvitandi vera að
aðhyllast samvinnustefnuna, þegar
þeir tryggja hjá Samvinnutrygging-
um, en þó er svo í raun og veru. Ná-
lega allar tryggingar, seif stofnunin
tekur að sér, er hægt að fá hjá hinum
eldri tryggingafélögum. Hvert skír-
teini, sem undirritað erl hjá Sam-
vinnutryggingum, er því viðurkenn-
ing hinna tryggðu á því, að þar fá-
ist betri kjör eða betri þjónusta en
annars staðar. Og slíkar viðurkenn-
ingar eru margar, því að hinir
tryggðu, sem eru jafnframt félags-
menn og eigendur Samvinnutrygg-
inga, eru áætlaðir um 20.000 talsins.
Samvinnutryggingar eru því lang-
fjölmennasta samvinnufélag á íslandi
og það að verðleikum eftir þann
glæsilega árangur, sem félagið hef-
ur náð á aðeins einum áratug.
SAMVINNUTRYGGINGAR hafa ný-
verið haldið hátíðlegt 10 ára afmæli
sitt, og var vel fagnað. En hvers var
að minnast? Hefur ekki þetta unga
afkvæmi kaupfélaganna og SÍS ráð-
izt gegn nær steinrunnum hlutafé-
lögum á tryggingasviðinu? Hefur það
ekki lækkað iðgjöld manna fyrir
tryggingar um land allt, og þar að
auki skilað til hinna tryggðu 8% af
öllum iðgjaldatekjum sínum? Hafa
ekki Samvinnutryggingar vakið á-
huga og skilning á hlutverki hug-
sjónarinnar á tryggingasviði einmitt
með því að sýna slíkan árangur? Er
þetta ekki í eðli sínu hið sama, sem
SAMVINNAN færir Samvinnu-
tryggingum þakkir fyrir starfið og
árnaðaróskir á afmælinu.
ITI1 tlMEBPfe." wgsgWf
■ iii&. vTmr '■' 1A
breytingum lokið í maímánuði 1949.
I Öræfum var reist vöruskýli árið
1929 og annað löngu síðar, aðallega
til slátrunar sauðfjár. 1953 er svo
byggt fullkomið vörugeymsluhús í
Öræfum.
Á Kirkjubæjarklaustri var reist
vöruhús árið 1937, tvílyft steinhús
með rishæð. Var í því bæði búð og
vörugeymsla. Hús þetta var stækkað
og endurbyggt árið 1950. Auk
skemmtilegrar búðar og vörugeymslu
er líka í því rúmgóð íbúð fyrir útibús-
stjórann.
í sambandi við frystihús Bjarna
Runólfssonar á Hólmi var á vegum
kaupfélagsins komið þar upp húsi
1936, sem notað var til sauðfjárslátr-
unar, þar til Sláturfélag Suðurlands
lét reisa fullkomið slátur- og frystihús
á Kirkjubæjarklaustri árið 1942.
Árið 1937 lét kaupfélagið innrétta
frystiklefa í sláturhús sitt í Vík. Véla-
salur var einnig tekinn af húsrými
sláturhússins. Einnig var þá kejrpt
frystipressa og olíumótor til frysting-
ar á kjöti.
Árið 1942 var byggður allstór skúr
við norðurhlið sölubúðarinnar. Eru
þar Iátnar inn kassavörur og teknar
þar upp. Einnig er þarna veruleg
geymsla fyrir aðrar vörur.
Eftir því sem vöruflutningabifreið-
um fjölgaði kom greinilega í ljós þörf-
in fyrir viðgerðaverkstæði fyrir þær.
í árslok 1941 átti félagið 3 vöruflutn-
ingabifreiðir, og von var á tveimur í
viðbót á næsta ári. Á árinu 1942 var
því reist, norðan við vörugeymslu-
húsin, steinsteypt bifreiðaverkstæði.
Var bygging þessi það stór, að þar
mátti hafa inni tvær bifreiðir til við-
gerðar. Þegar félagið lét síðar, 1946,
reisa miklu stærra bifreiðaverkstæði,
var „gamla verkstæðið“ notað til að
smyrja í bíla og geymslu á smurnings-
olíum, þar til því var á árinu 1950
breytt í trésmíðaverkstæði. Var þá
jafnframt reist nýtt smurnings- og
olíugeymsluhús á suð.msturbluta lóð-
ar félagsins.
Og enn jókst þörfin fyrir vöru-
gej^mslu félagsins svo, að árið 1945
keypti það tvo setuliðsskála, sem sett-
ir voru upp í Vík. Var þessi bygging
aðeins til bráðabirgða, og þarf að end-
urbyggja sem fyrst.
Til að tryggja sveitunum austan
Mýrdalssands nægan vetrarforða þó
að vegir tepptust þangað, lét félagið
reisa vöruskýli í Álftaveri og Meðal-
landi 1946 og síðar í Skaftártungu.
Eins og áður greinir, lét félagið reisa
allstórt viðgerðaverkstæði 1946. í árs-
lok 1946 átti félagið orðið 11 vöru-
flutningabifreiðir, svo að verkefni fyrir
verkstæðið varð ærið mikið, þegar líka
við bættust viðgerðir annarra bifreiða
og landbúnaðarvéla. Hafa venjulegast
unnið þarna 6—8 menn.
Eins og getið er um í kaflanum um
„gamla verkstæðið“, var því breytt
í trésmíðaverkstæði árið 1950. Á árinu
1949 voru keyptar svo að segja nýjar
og fullkomnar trésmíðavélar, ásamt
olíumótor til að knýja þær með. Tók
verkstæðið til starfa á árinu 1950.
Hafa unnið þar 2—4 menn síðan og
haft nóg að gera.
Árin 1954 og 1955 byggir félagið
fullkomið fiystihús, þar sem fryst er
kjöt það, er Sláturfélag Suðurlands
fær til sölumeðferðar í Vík. Auk þess
eru almenningi leigð út frystihólf í
húsinu, sem þykir hið mesta hagræði
fyrir matvælageymslu.
Hér að framan hefur verið leitazt
við að geta að nokkru þeirra fasteigna
félagsins frá upphafi, sem verulegu
máli skipta. Talar sú upptalning að
vissu leyti sínu máli um þróun félags-
ins frá byrjun og þá þjónustu, sem það
hefur veitt héraðsbúum.
Þessar fasteignir eru til orðnar fyr-
ir samtakamátt hinna mörgu, án
beinna fjárútláta af þeirra hendi. Verð
mæti þeirra hleypur á milljónum
króna. Þær eru ein uppistaðan í þeirri
þróun til bættra lífskjara, sem sam-
vinnufélögin hafa skapað þjóðinni í
ríkum mæli undanfarna áratugi.
Það má með sanni segja, að starf
félagsins undanfarin 50 ár hafi verið
barátta. Fyrstu árin beinlínis barátta
fyrir lífi sínu og tilveru. Líf þess byggð
ist þau árin mest á þrautsegju og ósér-
plægni þeirra, sem í fylkingarbrjósti
(Framh. d hls. 27)
24
25