Samvinnan - 01.10.1957, Blaðsíða 18

GETUR DÁLEIÐSLA LEYST GÁTUNA
UM LÍF OG DAUÐA?
„Og nú — nú eruð þér stór séffer-
hundur. — Röddin er há og hvell og
þér hlaupið um á veginum og geltið.
Hár og myndarlegur náungi í grá-
um fötum leggst á fjóra fætur og
byrjar að gelta án afláts og hlaupa
um gólfið. Þar sem hann er af unga
aldri, er mjög athyglisvert, hversu
liðugur hann virðist og eldsnar í
hreyfingum. Hann þýtur um gólfið
og þefar, finnur bein og tekur til að
naga það.
Margir hafa haft tækifæri til að
sjá eitthvað þessu líkt á opinberum
dáleiðslusýningum. Þeir hafa séð ung-
ar og feimnar stúlkur verða að götu-
drósum með klúryrði á munni. Þeir
hafa séð stóra og sterka menn máta
„lítinn sætan hatt“ fyrir framan
spegil, sem auðvitað var alls ekki til
og virðulegar frúr gagga eins og hæn-
ur. Menn hafa oft við slík tækifæri
neitað að trúa sínum eigin augum.
Sannleikurinn er þó sá, að þvíum-
líkt er langt frá að vera það merki-
legasta við vísindi þau, sem kölluð
eru dáleiðsla. Læknar nota dáleiðslu
til að greina sjúkdóma, sem á annan
hátt hefur ekki tekizt að greina. Sál-
fræðingarnir nota hana til að Ijúka
upp dyrum að dýpstu leyndarmálum
hinnar mannlegu sálar. Og nú á síð-
ustu ánim hafa vísindamenn notað
dáleiðsluna til að svara hinni æva-
fomu spurningu: Lifir maðurinn að
eilífu? — Fæðist hann aftur og aftur
hér á jörðinni?
Menn hafa þekkt dáleiðslu í mörg
þúsund ár. Heimildir eru um slíkt frá
hinu forna Babíloníuríki fyrir fimm
þúsund ámm. Æðstu prestarnir í
Grikklandi hinu fornu, gátu öðlast
svonefndan „hofsvefn“ með því að
stara í kristalskúlu. A miðöldum
bregður fyrir frásögnum af dáleiðslu,
aðallega í sambandi við galdramál,
og yfirleitt var dáleiðsla sett í sam-
band við trúmál og eitthvað yflr-
náttúrlegt.
Það var læknir í Vínarborg, Franz
Anton Mesmer, sem árið 1774 ákvað
fyrstur manna að framkvæma gagri-
gera rannsókn á þessu fyrirbrigði.
Hann gerði fjölda tilrauna með dá-
leiðslu í starfi sínu og náði brátt góð-
um árangri með sjúkdómsgreiningar.
En lækningaaðferðir Mesmers ollu
miklum deilum meðal starfsbræðra
hans þar í Iandi, svo að Mesmer, varð
að lokum að flýja til París. Þar varð
hann fljótlega frægur fyrir „krafta-
verkalækningar“ og græddist fé. En
valt er veraldargengið og þessi gáfaði
og framsýni maður féll einhverra
hluta vegna í áliti meðal Frakka og
hann dó í örbirgð árið 1815.
Mikið orð fór samt sem áður af
dáleiðslutilraunum Mesmers og fjöl-
margir læknar og vísindamenn í
Evrópu urðu til að halda áfram eftir
dauða hans. Drýgstan skerf til mál-
anna lagði franski taugalæknirinn,
Jean-Martin Charcot, sem á seinni
hluta nítjándu aldarinnar gerði mjög
umfangsmiklar tilraunir með dá-
leiðslu í þjónustu læknisfræðinnar-
Charcot gerði tilraunir sínar á Salp-
etriére-sjúkrahúsinu, þar sem hann
var yfirlæknir og á þann hátt lækn-
aði hann fjölda taugasjúklinga.
Mönnum varð smám saman Ijóst,
að ekkert var yfirnáttúrlegt eða dul-
arfullt við dáleiðslu, það var aðeins
sérstakt, sálarástand, sem hægt var
að koma nærri hverjum manni í, og
það á mjög einfaldan hátt.
Nú á tímum vita menn orðið heil-
mikið um dáleiðslu. Það má segja,
að það eina, sem menn vita ekki um,
er — hvað dáleiðsla raunverulega er.
Um dáleiðsluna gildir það sama og-
um rafmagnið: Það er hægt að dá-
leiða mann og hafa gagn af því og
það er hægt að framleiða rafmagn og
hafa gagn af því og menn vita um
áhrifin, en í raun og veru hafa menn
óljósar hugmyndir um, hvað er að
gerast.
Menn þurfa að hafa eitthvert visst
næmi til að dáleiðast, en sé það fyrir
.4 þessari mynd heldur dávaldurinn iogandi eldsþýtu aö fingurgómum hins dáleidda. Hins vegar
segir hann manninum, aö það sé ekki logandi á eldsþýtunni og hann finnur ekkert til og engin
brunablaöra kemur.
18 SAMVINNAN