Samvinnan - 01.08.1958, Síða 15
að koma máli þessu strax á rekspöl með
því að safna loforðum, hver í sínum
hreppi, um hlutabréf, eða helzt stofn-
bréf, til þess að koma skýlunum upp og
einnig fjártökuloforð til slátrunar."
Á fundinum urðu samráð um, að
mynduð yrðu 2 félög, sitt fyrir hvora
sýslu, en þá var búið að samþykkja sýslu-
skiptin heima fyrir. Fól fundurinn 3
mönnum á hvoru svæði forgöngu máls-
ins. í austurhlutanum: Jónatan J. Lín-
dal, Birni Sigurðssyni og Guðmundi
Tómassyni, en í vesturhlutanum: Guð-
mundi Sigurðssyni, Rögnvaldi Líndal og
Sigurði Jónssyni.
Fyrsti nefndar- Framkvæmdanefnd sú,
fundur. sem kosin hafði verið
fyrir austurhlutann,
hélt fund með sér samdægurs. Kaus hún
sér formann, Jónatan J. Líndal, og samdi
frumvarp til laga um félagsskap um slát-
urhús' á Blönduósi. Var formanni falið
að afrita frumvarpið, senda það fulltrú-
um í hreppunum og skora á þá að safna
loforðum um stofnbréf og sláturfjártölu.
Jafnframt var formanni falið að leita
sér upplýsinga um byggingarkostnað fyr-
irhugaðs sláturhúss.
Jónatan J. Líndal. Formaður nefndar-
innar, Jónatan J.
Líndal, var ungur maður (f. 1879), er
hlotið hafði góða menntun, bæði heima
og erlendis. Var hann nýtekinn við búi
á erfðaóðali sínu, Holtastöðum, fullur af
áhuga og umbótahug. Hafði Jónatan ver-
ið kosinn formaður Kaupfélags Hún-
vetninga þetta sama vor (1907), þegar
Brynjólfur Gíslason lét af störfum og
flutti burt úr héraðinu. Var Jónatan því
í fylkingarbrjósti samvinnumanna í hér-
aðinu um þessar mundir, og spáði það
góðu um framgang málsins.
Nýr fulltrúa- Nýr fulltrúafundur var
fundur. svo haldinn á Blönduósi
um sláturhúsmálið 2. júní
1907. Málabúnaði var nú það komið, að
í 4 hreppunum (Engihlíðar-, Svínavatns-,
Sveinsstaða- og Áshreppi) höfðu farið
fram umræður um lagafrumvarp fram-
kvæmdarnefndar, og lágu fyrir fundin-
um breytingatillögur frá þeim öllum. Úr
hinum hreppunum þremur höfðu engin
svör borizt. Þar sat allt í sama farinu,
þó að Bólstaðarhlíðarhreppur og Torfu-
lækjarhreppur ættu að vísu áheyrnar-
fulltrúa á þessum fundi.
Á fundinum var lagt fram bréf frá
Ingimar Sigurðssyni á Hólum, „sem skýr-
ir frá því, að hús með veggjum og gólfi
úr steini og járnþaki, nægilega stórt til
að slátra 400 fjár á dag, mundi með á-
höldum kosta 3000 krónur.“ Ingimar
hafði lært slátraraiðn í Esbjerg í Dan-
mörku, að tilhlutun Búnaðarfélags ís-
lands.
Fulltrúafundinum lauk með endur-
kosningu framkvæmdarnefndar, og var
Jónatan formaður hennar áfram.
Viðhorf kaup- Um þetta leyti var kaup-
félagsmanna. félag Húnvetninga að
breyta starfsháttum sín-
um, taka upp söludeildarviðskipti ásamt
pöntuninni. Þó að félagið væri fámennt
og hagur þess á ýmsan hátt þröngur, þá
voru kaupfélagsmennirnir í miklum sókn-
arhug.
Um viðhorfið til sláturhússmálsins er
það fljótsagt, að það mátti heita að það
væru kaupfélagsmennirnir einir, sem
höfðu léð því máli fylgi. Þá er von að sú
spurning vakni: Hvi tók kaupfélagið ekki
málið strax að sér, og hugsaði sér bygg-
ingu sláturhúss, fjártöku og sölu slátur-
fjárafurða sem einn lið í starfi félagsins.
Til þess lágu tvær ástæður. 1 fyrsta lagi
þröngur fjárhagur, og í öðru lagi töldu
þeir hitt hagkvæmara fyrir fylgi máls-
ins. Hin fyrirhugaða breyting á starfs-
háttum kaupfélagsins krafðist aukins
fjármagns bæði til bygginga umfangs-
meiri verzlunarreksturs. Það gat orðið
nógu erfitt að afla lánsfjár til þeirra
framkvæmda, þó að ekki væri ráðist í
aörar fjárfrekar framkvæmdir um leið.
En eins og síðar kom í Ijós, var þetta
ekki aðalatriðið. Sú hafði verið ætlun
manna í upphafi, að héraðbúar gætu
sameinazt um byggingu sláturhúss og
afurðasöluna, án tillits til neytendavið-
skiptanna, sem um þetta leyti voru enn
að miklu leyti í höndum kaupmanna.
Forgöngumennirnir töldu því, að hægra
mundi verða að ná samstöðu um málið,
ef um sjálfstæðan afurðasölufélagsskap
væri að ræða.
Samráð við Þegar hér var komið und-
kaupfélagið. irbúningi sláturhússmáls-
ins, mátti talja, að vonir
þær, sem menn höfðu gert sér um al-
menna þátttöku, hefðu algerlega brugð-
izt. Þetta var Jónatan orðið ljóst. Hann
sá því, að hér varð að leita annarra úr-
ræða.
Vegna söludeildarmálsins og fyrirhug-
aðra byggingarframkvæmda var haldinn
aukafundur í kaupfélaginu í desember
1907. Að tilhlutun Jónatans var slátur-
húsmálið tekið þar til meðferðar, og mun
Jónatan þá hafa fengið fulla vissu um,
að kaupfélagið mundi aðstoða við fram-
kvæmdir, ef nauðsyn bæri til.
Síðasti fundur Fulltrúafundur-
framkvæmdanefndar. inn á Blönduósi
2. júní hafði
frestað að taka fullnaðarákvöröun um
lagafrumvarpið, sökum þess að 3 hrepp-
arnir höfðu enn ekkert sinnt málinu. En
þótt frestur væri gefinn, virðist það ekki
hafa gefið neinn árangur, því að þegar
komið var fram um jól, höfðu enn engin
svör borizt úr þeim hreppum. Jónatan
boðaði því til nefndarfundar á Holta-
stöðum 20. des. 1907.
Björn Sigurðsson mætti ekki á þeim
fundi, svo að þeir Jónatan og Guðmund-
ur Tómasson sátu tveir einir að starfi.
Fór nú fram lokaundirbúningur fyrir
stofnfund, en það starf hafði að miklu
leyti verið unnið á aukafundi kaupfé-
lagsins, þeim er fyrr getur. Lagafrum-
varpið var svo sent heim í hreppana, og
beiðst funda heima fyrir til deildamynd-
ana og samþykktar á lagafrumvarpinu.
Jafnframt var ítrekuð áskorun um söfn-
un stofnbréfa og sláturfjárloforða.
Slátraranám. Eins og fyrr er getið reisti
Sláturfélag Suðurlands
sláturhús í Reykjavík sumarið 1907. Sama
ár byggði Kaupfélag Eyfirðinga fyrsta
sláturhús sitt á Torfunesi á Akureyri.
Húnvetningar áttu því um tvo staði að
velja til þess að kynna sér sláturstörf. Að
tilhlutun framkvæmdarnefndanna L slát-
urhússmálinu fóru 2 menn úr Húnavatns-
sýslu til Akureyrar haustið 1907 og lærðu
þar sláturstörf. Voru það þeir Einar Er-
lendsson frá Fremstagili (Blandon) og
Jósef Jóhannesson frá Auðunnarstöðum.
Þriðji Húnvetningurinn, Guðmundur
Guðmundsson frá Klömbrum, var við
slátraranám þetta haust. Hann var hjá
Sláturfélagi Suðurlands í Reykjavík.
Þeir Einar og Jósef fengu 100 kr. styrk
til námsins hvor úr sýslusjóði.
II. Stofnfundurinn.
Aðalfundur Kaupfélags Húnvetninga
fyrir árið 1908 var haldinn að Blönduósi
dagana 24.—29. febr. Formaður félagsins,
sem einnig var formaður framkvæmda-
nefndar, Jónatan J. Líndal, ákvað nú að
láta til skarar skríða með stofnun slátur-
félagsins. Hafði hann fyrirfram tryggt
sér stuðning kaupfélagsins, ef á þyrfti að
halda. Boðaði hann því fulltrúa hrepp-
anna í sláturhúsmálinu til fundar á
Jónas Bjarnason er sá eini fyrir utan
Jónatan Líndal, sem er á lífi af stofn-
endum sláturfélagsins. Jónas er nú 92
ára og búsettur á Blönduósi.
SAMVINNAN 15