Samvinnan - 01.12.1958, Blaðsíða 24

lét hann senda sér „vöruslatta“, sem
hann nefndi svo.
Það voru kannski 2—3 kassar af rús-
ínum, sveskjum og sykri, eða svo. Og
svo einn og einn poki af kornvöru, t. d.
haframjöli, hveiti. Og þegar þessum
þætti var lokið hófst framboðið. Þá gekk
hann milli manna og lét þá panta hjá
sér vörur þegar „vöruslattinn“ kæmi.
En ekki máttu viðskiptamennii-nir
vera stórtækir, því að sjálfsagt var að
sem flestir gætu notið þeirra vildarkjara,
sem verzlun hans gat jafnan látið í té.
Þar seldi hönd hendi, og hver og einn
fékk að sjá svart á hvítu hvað varan
kostaði í innkaupi. Það þurftu þeir að
borga og varð eigi undan því komizt.
En kostnaðinn, eins og farmgjald og upp-
skipun og þess háttar, tók verzlunin að
sér að greiða og slapp kaupandinn við
það álag.
Þóttu þetta vildarkjör.
En ef kaupmaðurinn var spurður um
hagnað hans á þessari verzlun, svaraði
hann því til. að það færi allt eftir um-
setningunni. Smávegis „undirballans“ á
hverju pundi ynnist allt af upp ef pund-
in væru nógu mörg.
En hvað sem öllum útreikningum leið,
og þótt Kári kaupmaður væri einhleyp-
ur og hefði ekki fyrir neinum að sjá
nema sjálfum sér, var sem honum gengi
mjög erfiðlega að lifa af verzluninni.
Flest vorin þurfti hann að ráða sig á
skútu til fiskidráttar, — fara „á skak“,
eins og það var orðað þar í sveit.
Og náttúrlega sögðu gárungarnir þá,
að nú væri kaupmaðurinn að draga sér
í nýjan höfuðstól til hinnar frábæru
kaupsýslu. Og víst var um það, að ef vel
aflaðist, hljóp bráðlega mikið fjör í
verzlunina, en dofnaði svo ætíð þegar á
veturinn leið.
Og þannig höfðu árin liðið.
Nú tók Kári Karlsson að reskjast og
heilsan eitthvað að bila. Var hann þá, er
hér var komið, hættur skakinu. Dró þá
líka mjög úr verzluninni, og lá meira að
segja við borð alger stöðvun.
En þá hvllti undir úrræði.
Það var gömul trú í Þarafirði, að um
Jónsmessuleytið kæmi jafnan fiskur á
viss mið utantil við fjarðarkjaftinn. Og
oftast mun þetta ekki hafa brugðizt. Var
þá stundum uppgripaafli um 2—Sja
vikna skeið, ef gæftir voru góðar.
Um þetta hafði ég heyrt talað. og
sannarlega á það hlustað. Og í laumi
hugsaði ég mér til hrevfings, þegar þar
að kæmi.
Enginn í Þarafirði vissi um það, að
ég var talsvert vanur sjó og hafði á
skólaárum mínum róið á sumrin hjá úr-
vals formönnum. Meira að segja var fal-
ast eftir mér til formennsku á bát, svo að
ég fari nú ögn að gorta við þig, en ekki
tók ég það í mál. Hitt var svo sem eng-
in goðgá, fannst mér, þótt ég freistaði
gæfunnar hérna út í fjarðarmynnið að
gamni mínu.
Eg hafði stundum ymprað á þessu við
Kára kaupmann, — sagt sem svo, að
ekki þyrfti nú mikla sjómennsku til að
róa hérna út undir Núpana í vorblíð-
unni með nokkrar lóðir. Það væri bæði
gaman og áreiðanlega mikil aflavon, þeg-
ar fiskurinn væri gengnin á grunnmiðin.
Þessu hafði kaupmaðurinn jafnan tek-
ið í gamni. En þó fann ég, að tekjuvon-
in freistaði hans. Og stundum braut
hann upp á þessu að fyrra bragði. „Ekki
veitti manni nú af tekjunum, svo sem.
Nógar eru bannsettar þarfirnar, — he-
he-he! Og ekki ætti maður nú að drepa
sig hérna uppi í landsteinum. Stundum
hefur maður nú komið dýpra. Ojá, ætli
það ekki.“
Og svo var það einn sólskinsdag um
Jónsmessuleytið að við Kári kaupmaður
Karlsson hittumst á förnum vegi.
„Nú eru þeir farnir að fylla sig hérna
undir Naustdalsnúpnum,“ kallaði hann
til mín, og var töluverður æsingur í rödd-
inni.
Jú, jú, það hefði ég svo sem heyrt, og
það af þessum væna þorski, segi ég.
,.En hvernig væri nú að gera alvöru úr
því og fara í einn róður, svona til prufu?“
spyr ég. „Þú þekkir skektuna hans nafna
míns, sem þeir kalla Skelina. Hana get-
um við fengið og 10 lóðir með öllu til-
heyrandi. Og ekki er veðrið slorlegt,
fjörðurinn spegilsléttur, sólskin og blíða.
Það væri ekki amalegt að fylla hana af
þeim gula, í logninu.'4
Nú ók Kári sér og iðaði allur i skinn-
inu. „En má ég spyrja, eh-eh-hum-m, —
kann presturinn nokkuð til sjós?“ spurði
hinn aldni skútukarl og leit til mín með
kyndugu augnaráði.
„Nú, jæja, komið hef ég nú á sjó, og
að minnsta kosti kann ég áralagið.“
„Nú, já, en það þarf nú meira til, séra
minn. Það þarf líka eitthvað að kunna
til verka. — við veiðarfærin og svoleiðis,“
anzaði Kári kaupmaður, og var talsverð
drýldni í röddinni.
„Já, vitanlega. Mikil ósköp. En þetta
lærist nú fljótt. Og þú ert nú enginn við-
vaningur, góðurinn.“ segi ég, og lét svona
í það skína, að hættan væri lítil með
hann innanborðs.
„Nú, náttúrlega er maður enginn ó-
vannigur. En það er nú kannski öldin
önnur en þegar maður stóð við rórið á
Haffrúnni forðum í manndrápsveðri, —
þriðjudagsbylnum sæla, á Einmánuði
norður í Bugt, þegar allt ætlaði í kaf
að keyra. Þá reyndi á kjarkinn og karl-
mennskuna, prestur minn. En öllu var
stýrt heilu í höfn, með guðs hjálp. 0-
jæja.“
Og svo kom önnur saga af öðru skipi,
þar sem hann hafði lent í margs konar
hættum og háska, en allt endað vel.
Og viðvíkjándi þessu, sem ég væri að
minnast á, gæti hann náttúrlega haft
stjórn á hlutunum, því að kunna mundi
hann til verka, ekki vantaði það. En ekki
kæmi til mála að þeir færu tveir einir
á sjóinn. Þrír þyrftu þeir endilega að
vera, — tveir að róa út línuna og tveir
í andófinu við dráttinn. Það vissu allir,
sem eitthvað þekktu til sjósóknar.
Þetta viðurkenndi ég að sjálfsögðu,
þótt mér dytti þá í svip enginn í hug,
sem væri á lausum kili.
En þá vill einmitt svo til, að Hansen
kaupmaður kemur þar allt í einu að-
vífandi.
Kalla ég í hann og segi honum í snatri
frá ráðagerð okkar Kára. og spyr hann,
hvort hann vilji verða þriðji maður á
Skelinni. Til nokkurs geti verið að vinna,
auk ánægjunnar.
Sá ég nú að Kári tók að ókyrrast, og
vissi vel, að ekki var kært með þeim
kollegunum, og grípur hann nú fram í
áður en Hansen gat svarað mér og segir
glottandi:
„N-ú, hva- jæja. Ég hugsa nú að Hans
kæri sig lítið um slíkt, enda hugsa ég,
að hann sé óvanur sjónum, — kann þar
líklega lítið til verka, býst ég við.“
„Og satt er það,“ segir Hansen, „mik-
il ósköp. Það er nú annað með mig eða
alvanan sjómann, eins og þig, Kári minn.
En ég hefði bara gaman af að koma
með. Og beitt hef ég nú lóðir, skal ég
segja ykkur, og áralagið kann ég.“
„Agætt,“ segi ég, „þú kemur með og
þá erum við þrír, Kári minn, alveg eins
og það á að vera, — ekki satt?“
„En ég vil að presturinn verði formað-
urinn,“ segir Hansen og lítur til Kára.
„Við verðum allir formenn,“ skýt ég
inn, áður en Kári fékk ráðrúm til að
svara, því að ég sá, að honum líkaði
ekki ráðning Hansens og þó enn síður
krafa hans um formennskuna.
„Já, já — allir formenn. En auðvitað
er Ivári eini sjómaðurinn, eins og allir
vita,“ og sá ég þá, að Kára létti.
Var svo ekki meira um þetta talað í
svip. Bauð ég þeim báðum heim með
mér, og við kaffiborðið urðu allir ásáttir
um að láta þegar til skarar skríða um
kvöldið og hefja beitingu snemma, og
láta nú hendur standa fram úr ermum.
24 SAMVINNAN