Samvinnan - 01.12.1958, Blaðsíða 29

Til hægri: Abstrakt kirkjulist frá
því um 1200. Glermynd af rómverskum
biskup með bagal og hina helgu bók.
Kreppan, steinmynd eftir Ásmund Sveins-
son. Formdýrkun nútímalistar í algleymi.
Yasi með abstrakt skreytingum frá arka-
isku listskeiði austrænnar menningar-
þjóðar.
rétt, að ekki er allt til fyrirmyndar,
sem komið hefur verið á framfæri. En
það liggur í hlutarins eðli, að listin í
heild sinni er aldrei misjafnari en á
abstraktskeiði og fjöldamargar til-
raunir eru dæmdar til þess að rnistak-
ast.
Það er mikil fjarstæða að álíta allt
jafn gott eða vont, sem kemur úr
þessari átt. Þegar um abstraktlist er að
ræða, eru margir kallaðir, en fáir út-
valdir. Það er ekki ólíklegt, að meiri-
hluti þeirra abstrakmynda, sem nú hafa
verið framleiddar, falli fyrir tímans tönn.
En það eru líka margir kunnáttumenn,
sem álíta, að erfiðara sé að gera verulega
góða abstraktmynd heldur en hlutlæga.
Hér á landi, og erlendis raunar líka,
hafa orðið hörð átök milli Iistamanna af
nýja skólanum og hinna, sem halda í það
hefðbundna. Þau átök hafa orðið báðum
til lítils sóma. Abstraktlistamenn hafa
gert sig seka um þröngsýni. Þeir heimta
skilning á því, sem þeir eru að gera og
vilja fortakslaust varpa öllu hefðbundnu
fyrir borð, því þar þrýtur þá sjálfa skiln-
inginn. Á þann hátt liafa þeir staðið nú-
tímalistinni fyrir þrifum. Jafnslæmt er
það hjá hinum, sem neita að viðurkenna
þá staðreynd, að abstrakt er og verður
ríkjandi listform nútímans.
Auðvitað á hvorttveggja rétt á sér
og það er fásinna að ætla að hlutlægri
list í einhverri mynd verði algjörlega
útrýmt. Teikning er og verður undir-
staða að myndbyggingu og það er ekki
hægt að bera virðingu fyrir listamanni,
sem ekki getur teiknað. enda þótt
hann sé snjall í litameðferð.
Það er ef til vill vegna þess, að Islend-
ingar eru söguþjóð, að þeir vilja endi-
lega að mynd segi einhverja sögu, eða sé
eitthvað meira en myndin sem slík.
Mönnum gengur erfiðlega að átta sig á
því, að abstrakmynd skírskotar ekki til
neins nema sjálfrar sín. Fletirnir sjálfir
eru staðreyndir og eiga ekki að tákna
neitt annað en það, sem þeir eru. Ef
myndin er góð, hlýtur hún að vekja ein-
hvers konar hughrif, en menn vilja fyr-
ir allan mun „finna eitthvað út úr þessu.“
Líka þar eiga listamennirnir nokkra sök.
Þeir hafa verið að klína allskonar nafn-
giftum á óhlutlægar myndir, og nöfnin
gefa oft til kvnna ákveðinn hlut eða
(Framh. á bls. 53)
Keltneskir leirvasar með abstrakt
skreyting:um síðan um 500 fyrir Krist.
Fuglar eftir Picasso. Listamaðurinn
byrjar á að stílfæra hlutina og endar
í algjörlega óhlutlægri túlkun.
Vel heppnuð abstrakt skreyting. Vegg-
mynd í verzlun eftir Sverri Haraldsson.
í nútíma húsbúnaði eru flestir hlutir
skilgetin afkvæmi abstraktlistarinnar.
SAMVINNAN 29