Samvinnan - 01.12.1958, Blaðsíða 42

Sigling NAUTILUSAR
undir norðurpólsísinn
Það er ekki sérlega „móðins“ að hríf-
ast af hlutunum nú til dags. Þegar spút-
nikar hringsóla kringum jarðarkringluna,
vetnisorkan hefur verið leyst úr læðingi
og tilraunir gerðar til að komast til
tunglsins, finnst mönnum að ekkert korni
lengur á óvart. Nú er það aðeins gamal-
dag tilfinningasemi að ypta ekki öxlum
og láta sér fátt um finnast, þegar tækni-
leg afrek eru unnin.
Engin regla er án undantekningar og
sagan um kjarnorkukafbátinn Nautilus
og pólsiglinguna er sjálfsagt undantekn-
ingin, sem sannar regluna. Þegar það
varð lýðum ljóst, að Nautilus hafði siglt
undir ísinn, þvert yfir norðurpólinn, voru
þeir ærið margir, sem ekki gátu stillt sig
um að láta í ljós aðdáun á afrekinu.
Það var að vonum, að siglingar Kól-
umbusar og Vasco da Gama vektu at-
hygli á sínum tíma, enda unnu þeir mik-
il afrek miðað við allar aðstæður. Ferð
Nautilusar er að mörgu leyti sambæri-
leg við könnunarleiðangra hinna fvrr-
nefndu siglingagarpa. Geysistórt svæði
sjávarins var kannað, sem áður var ó-
Nautilus kemur upp á yfirborð-
ið eftir sigling-una undir ísinn.
kannað með öllu. í fljótu bragði virðist
það álíka dirfska að leggja í siglingu und-
ir ísinn á heimskautinu, eins og það
var á miðöldunum að leggja út á óþekkt
Atlantshafið á lélegum skipum með ó-
fullkomin siglingatæki miðað við það
sem nú er.
Það sem mönnum hefur komið einna
mest á óvænt í sambandi við pólsigl-
ingu Nautilusar var að skipstjórinn og
skipshöfnin hafa látið heldur lítið yfir
afrekinu. Maður skyldi halda, að öll
áhöfnin hafi verið með lífið í lúkunum
allan tímann, en það var nú ekki því að
heilsa. Þeir segja, að sjálf siglingin und-
ir ísinn liafi alls ekki verið frábrugðin
venjulegri neðansjávarsiglingu og ekkert
kom fvrir, sem reyndi sérstaklega á
manndóm þeirra né hreysti. í kafbátn-
um var mjög fullkominn öryggisútbún-
aður, gnægð af heilnæmu lofti og súrefn-
istæki, ef á þvrfti að lialda. Vistarverur
skipshafnarinnar voru þægilegar og öll
skilyrði gerólík því. sem fyrri heim-
skautafarar hafa átt við að búa. Pólfarar
fyrri tíma, svo sem Amundsen, Frobisher
og Peary, fengu að taka á karlmennsk-
unni í svaðilförunum þar norður frá. Þeir
hafa sjálfsagt bylt sér í gröfinni, þegar
Nautilus var staddur á pólnum og að-
stæður skipshafnarinnar svipaðar og
sætu þeir í stofunum heima hjá sér.
„Það var eins og að aka á breiðum
þjóðvegi, þegar við loks vorum komnir
af stað,“ sagði Anderson skipherra. Og
sigling Nautilusar var stórkostlegur
tækilegur sigur, mikilvægur sigur fyrir
þá mörgu hugvitsmenn, sem smíðað
höfðu Nautilus og fundið upp hin marg-
víslegu tæki, sem í honum eru. Öllum
hlýtur að vera ljóst, að mikla kunnáttu
þarf til að stjórna svo margbrotnu verk-
færi sem Nautilus er, en bátsverjar
sögðu, að fyrst og fremst liafi það verið
hin frábæra hæfni kafbátsins, sem sigraði
pólinn.
Enda þótt siglingatækin séu fullkom-
in er alltaf sú hætta fvrir hendi, að eitt-
livað bregðist og fari úr lagi. I slíku til-
felli hefði Nautilus orðið að leita upp á
vfirborðið, gegnum vök í ísbreiðuuni.
Allar vakir, sem siglt var framhjá, voru
af þeim ástæðum vandlega merktar inn
á siglingakortið, ef eitthvað óvænt bæri
að höndum.
Sú skoðun er útbreidd, að ein samfelld
íshella sé yfir allt heimskautssvæðið.
Það hafði raunar verið kannað úr lofti
áður en Nautilus kom til sögunnar, að
ísinn á pólnum er meira og minna sund-
42 SAMVINNAN