Samvinnan - 01.05.1976, Blaðsíða 3

Þegar fram líða stundir mun
samvinnumönnum leika hugur
á að vita sem gleggst um upp-
haf samvinnustefnunnar hér á
landi.
Lifandi myndir af sögu
fyrstw 'áki.
sporin 'r
Grein þá, sem hér fer á eft-
lr. skrifaði Jónas Jónsson frá
^riflu í Samvinnuna árið 1918.
hún eitt af mörgum dæm-
Urn þess, hve Jónas var fram-
sÝnn og vakandi. Hann ræðir
urri að bjarga þurfi „lifandi
myndum“ úr ævisögu sam-
''innuhreyfingarinnar. Orð
nans eiga við enn í dag, því
að tíminn líður eins og örskot,
°B fyrr en varir heyra menn
°g atburðir sögunni til:
..Pjölmargt bendir til þess,
a® samvinnustefnan eigi mikla
framtíð á íslandi. Ennfremur
a3 vöxtur hennar verði hér á
3-ndi örari en í mörgum öðrum
öndum. Ástæður þess fyrir-
rigðis eru margar, og verður
Pa<5 mál ekki rakið hér að
Pessu sinni. En geta má þess,
a® ein af helstu ástæðunum
niun vera hin sérkennilega
sjalfmenntun íslenskra bænda.
^egar fram líða stundir,
^nun samvinnumönnum verða
núkill hugur á að vita sem
Blöggiegast um upphaf og
*skustarfsemi samvinnustefn-
Ulrnar hér á landi. En hver
verða þá gögnin? Félagsreikn-
jhgar fundargerðir og fleira af
PVl tagi. Þetta er gott, en of
1 . • Úr því efni má gera beina-
grind en ekki lifandi líkama.
k'að sem þarf að fá og þarf
að bjarga eru „lifandi myndir“
Ur sefisögu hreyfingarinnar. Er
Pur bæði átt við æfisögur
rumherjanna, um áhrif sem
ueir urðu fyrir, um atvik sem
rintu þeim áleiðis, um sam-
s °rf þeirra innbyrðis, um mót-
°3u kaupmannavaldsins, og
ortryggni þeirra, sem verið var
að vinna fyrir.
f stuttu máli: Það sem þarf
eru fjölmargar sjálfæfisögur
jherkra samvinnufrumherja úr
Uln fjórðungum landsins,
bein
haf;
fa sem áratugum saman
a staðið í baráttunni. Æfi-
fuga sem sérstaklega snertir
t’essa hlið á æfistarfi þeirra.
Því miður er helst til seint
að byrja nú. Sumir af færustu
Urönnum samvinnunnar eru
yrir allmörgum árum komnir
Undir græna torfu t. d. Jón Sig-
urðsson á Gautlöndum, síra
enedikt Kristjánsson o. fl.
Örir eru komnir á hnignunar-
ár og hverfa yfir landamerkin
fyr en varir. Margir eru komnir
á efri ár, en þó með óskerta
starfskrafta. Þessir tveir flokk-
ar manna eru það sem hér
beinist að, hvort þeir vilji ekki
sem fyrst, og þvi fyr þvi betra,
segja frá samvinnustarfinu
eins og þeir hafa séð það, hver
frá sínum sjónarhól.
Sem betur fer eru nokkur
drög til slíkra heimilda.
Tryggvi Gunnarsson hefir rit-
að sínar endurminningar. Eru
þær nú að birtast i einu viku-
blaðinu og verða siðar gefnar
út sér í lagi. Hefir sjálfæfisaga
hans afarmikið gildi á fjöl-
mörgum sviðum, en ekki síst
þvi sem hér um ræðir. Væru til
50—60 jafnglöggar æfisögur
einstakra manna, sem öðrum
fremur hafa starfað að efl-
ingu samvinnuhreyfingarinn-
ar, mætti nú þegar gera mjög
ýtarlega sögu íslenzkrar sam-
vinnu fram yfir aldamótin
síðustu. Og þá væri byrjun-
inni bjargað. Um hana er mest
vert. Og henni er hættast við
að gleymast.
Það sem liggur mest á er
það, að nú þegar verði hafist
handa með þetta verk, og nógu
margir starfi þar saman. Þar
þarf alt að koma fram, bæði
ljós og skuggi. Ekki einungis
sigrarnir heldur líka ósigrarn-
ir, eins og þar sem hrekkvísir
„milliliðir" hafa steypt yfir sig
sauðargæru, stofnað sam-
vinnufélög og sett á höfuðið.
Sem betur fer eru þau dæmin
fá, en samt til. Þau þurfa að
lifa til viðvörunar komandi
kynslóðum. Að vísu er ekki bú-
ist við að hinir seku kæri sig
um að skrifa þvílík drög til
verzlunarsögu. En það geta
aðrir gert sem með þeim hafa
unnið, og borið hallann að
lokum.
Æfisögur þessar ætti að
prenta í Tímariti samvinnu-
félaganna, eftir því sem rúm
leyfði. En frumheimildirnar
væri eðlilegt, að geymdar væru
hjá stjórn sambandsins. Þar
væru öll slík skilríki bezt kom-
in, enda stjórninni næst að
sjá um vörslu þeirra, útgáfu,
samsteypu i heildarverk o. s.
frv.
Til að byrja með, þætti mér
GEFJUN AKUREYRI
- fisléttur og hlýr, fóðraður með dralon eða ull.
Ytra byrði úr vatnsvöröu nyloni, innra byrði úr bómull.
Hann má nota sem sæng og það fylgir honum koddi.
Hægt er að renna tveimur pokum saman og gera úr
þeim einn tvíbreiðan.
Gefjunar svefnpokinn
fyrir sumariö.
allmiklu máli skifta, að þeir
samvinnumenn, sem vildu
styðja þessa hugmynd í verki,
skrifuðu mér um málið. Með
þvi móti að einhver einn
maður viti hverjir starfa
að þessu söguverki, er von um
að fá heildaryfirlit, og að ekki
verði útundan björgun heim-
ilda, þar sem síst skyldi.“ ♦
3