Samvinnan - 01.06.1980, Blaðsíða 11

hve oft, ef um takmörkun
væri að ræða.
Það er nauðsynlegt að
tryggt sé, að forystan í fé-
lögum sé traust og ákvæðin
um að meirihluti stjórnar
skuli ekki ljúka kjörtíma
samtímis, svo sem gert er
i samvinnulögunum er ein-
mitt byggt á því sjónar-
miði. Ekki má gleyma því,
að hér er um að ræða fjár-
munastofnanir sem áríð-
andi er að lúti ábyrgri
stjórn og traustri, sem ekki
sé það, að algengast sé að
vindum. Þvi er hins vegar
oft á lofti haldið, að sama
einkenni marki stjórnir
kaupfélaganna og fjöl-
margra annarra félaga, sem
sé það. að algengast sé að
umskipti stjórnarmannanna
komi aðallega til vegna
dauðsfalla. Vafalaust er
nokkuð til i þessu og til at-
hugunar hvort taka ætti
upp ákvæði í samþykktir
sem hamlaði á móti þessari
hneigð.
• Um ábyrgð stjómar
í 21. grein samvinnulaga
er fram tekið, að stjórnend-
ur beri ábyrgð fyrir aðal-
fundi, einn fyrir alla og allir
fyrir einn, nema sá, er látið
hefur bóka ágreiningsat-
kvæði i gerðabók félagsins.
Ekki ber að skilja þessi
orð svo, að fjárhagsleg á-
byrgð félagsmanns aukist
við það að hann sé kjörinn
í stjórn.
Fjárhagsábyrgð stjórnar-
manna er hin sama og al-
menns félagsmanns.
Réttarfarsleg ábyrgð
stjórnar er hins vegar ætíð
til staðar og það þurfa
stjórnarmenn að hafa hug-
fast.
Ef við hugsum okkur að
stjórn tæki ákvörðun, sem
saknæm eða refsiverð væri
á einhvern hátt skv. lögum
gæti hún hugsanlega verið
sótt til ábyrgðar og verið
sakfelld. Segjum t.d. að
stjórnin seldi veðsetta eign
og tæki söluverðið án sam-
þykkis veðhafa og notaði til
annarra hluta en að inn-
leysa veðið væri um refsi-
verðan gerning að ræða.
Fleiri alvarleg dæmi mætti
taka sem gætu leitt til
ábyrgðar en þess ber sér-
staklega að geta, að sá
stjórnarmaður sem ekki er
samþykkur málsmeðferð eða
afgreiðslumáta getur skv.
lögunum og almennum
reglum firrt sig 'ábyrgð með
því að bóka sératkvæði sitt
og andstöðu við málið.
Enn er ónefnd hin félags-
lega ábyrgð stjórnar og skal
nú vikið að henni.
• Forsvarsskylda stjómar
Að sjálfsögðu ber stjóm
að vera í forsvari fyrir fé-
lag sitt. Á það jafnt við um
réttarlegan vettvang sem
um almennan. Henni ber
skylda til að sjá um og líta
eftir að félagið sé rekið inn-
an þess ramma sem mark-
aður er í samvinnulögun-
um og í samræmi við þær
reglur sem þar eru settar.
Enda þótt gert sé ráð fyr-
ir þvi, að stjórnin ráði
kaupfélagsstjóra og feli
honum þýðingarmikla þætti
af skyldum sínum ber henni
eftir sem áður að vaka yfir
félaginu. Ef þær aðstæður
skapast að félagið fullnægi
ekki lögum og reglum um
samvinnufélög er það skylda
stjórnar að hlutast til um
að viðeigandi ráðstafanir
séu gerðar.
• Ráðning kaupfélagsstjóra
Enda þótt ráð sé fyrir þvi
gert í samþykktum allra
kaupfélaga að stjórnir ráði
kaupfélagsstjóra og feli
honum vissan hluta af
störfum sinum ber henni
eftir sem áður skylda til
eftirlits og aðgáts að því er
félagið varðar.
Val og ráðning kaupfé-
lagsstjóra er eitt þýðingar-
mesta og vandasamasta
starf sem kemur til af-
greiðslu félagsstjórnar. Vel-
ferð fjölda einstaklinga og
jafnvel heilla byggðarlaga
byggist á því, að vel takist
til í því efni.
Almennt mun gert ráð
fyrir því, að skriflegur
samningur sé gerður milli
stjórnar og kaupfélagsstjóra
við ráðningu hans. Nauð-
synlegt er að halda fast við
þessa reglu. í slíkum samn-
ingi er gerð grein fyrir meg-
inatriðum þeirra starfa og
verkefna sem kaupfélags-
stjóra ber að annast, skyld-
um hans og réttindum.
Enda þótt sjálfsagt og
eðlilegt sé, að slíkur samn-
ingur sé gerður milli stjórn-
ar og kaupfélagsstjóra
breytir það i sjálfu sér engu
um ábyrgð stjórnarinnar
gagnvart félaginu og félags-
mönnum. Eftir sem áður er
stjórnin i forsvari fyrir fé-
lagið og ber lagalega ábyrgð
á athöfnum þess og af-
greiðslum.
• Uppsögn kaupfélagsstjóra
Reynslan sýnir að enda
þótt vandað sé til vals kaup-
félagsstjóra getur sitthvað
farið á annan veg en ætlað
var. Margt getur valdið því
að vonir stjórnar við ráðn-
ingu rætist ekki. Þá kann
að koma upp vandi sem örð-
ugt er úr að ráða. Hvað á
að gera? Á að láta mann
hætta fljótt eða á að bíða
og sjá hvort ekki rætist bet-
ur úr en ef til vill horfir?
Dómarastörf eru ætið
vandasöm. Inn i ákvörðun
um það, hvað eigi að gera,
láta mann hætta eða láta
hann halda áfram, bland-
ast mörg sjónarmið. Hafi
maður starfað lengi get-
ur hann hafa unnið sér
til vinsælda og hlaðið um
sig vegg kunningja, jafnvel
frændaliðs og annarra
stuðningsmanna, sem reyna
að hafa áhrif á ákvörðun
stjórnar. Góður maður,
efnilegur og reglusamur,
sem vel hefur reynst i upp-
hafi starfs, getur að sjálf-
sögðu breytt um lífsvenjur
og starfshætti og misst
Framhald á bls. 47.
11