Samvinnan - 01.04.1983, Qupperneq 13

SAMBANDSIÐNAÐURINN Á AKUREYRI 60 ÁRA
1923 - 20. ÁGÚST- 1983
Rætt við Porstein Davíðsson,
sem unnið hefur fyrir Sambandsiðnaðinn
frá upphafi
Við höfðum einn strokk og
vél til að skafa skinnin
orsteinn Davíðsson, fyrrverandi
verksmiðjustjóri á Akureyri. er
tvímælalaust í hópi elstu og
traustustu starfsmanna samvinnuhreyf-
ingarinnar á Islandi. Hann fæddist á
Hallgilsstöðum í Fnjóskadal árið 1899
og er því nú, þegar þetta er ritað, 84
ára að aldri. Foreldrar Þorsteins voru
Davíð Sigurðsson frá Veturliðastöðum
og kona hans, Aðalbjörg Jónsdóttir frá
Arndísarstöðum í Bárðardal. Þorsteinn
varð búfræðingur frá Hvanneyri árið
1919, verksmiðjustjóri Gæruverksmiðju
SÍS á Akureyri 1923-27 og Skinna-
verksmiðjunnar Iðunnar, sútunarverk-
smiðju, frá 1934. Á þessu ári eru því lið-
in hvorki meira né minna en 60 ár, síð-
an hann réðist til starfa við fyrirtæki
Sambands íslenskra samvinnufélaga.
En Þorsteinn Davíðsson hefur ekki
látið þar við sitja. Á unga aldri kynnti
hann sér skógrækt í Noregi og var
skógarvörður á Vöglunt í Fnjóskadal
um 5 ára skeið, frá 1931-36.
• Kynnisferð til Ameríku
Hér fer á eftir stutt spjall við Þor-
stein, og hann beðinn að segja frá
bernskudögum skinnaiðnaðarins á
Akureyri. Og fyrsta spurningin sem
lögð var fyrir Þorstein var á þessa leið:
Hver voru fyrstu tildrög að þessari
starfsemi hér á Akureyri?
Það mun hafa verið árið 1919, sem
forystumenn Samabands íslenskra sam-
vinnufélaga fóru að hugsa um að láta
taka ullina af gærunum, „afulla“ þær.
eins og það var kallað, í því skyni að
selja hvort í sínu lagi, ullina og skinnið.
Kosturinn við þetta var sá, að þá var
hægt að bjóða ullina til sölu, þar sem
bestur var markaðurinn fyrir hana, og
skinnin þar sem þau seldust best. Auk
þess var líka með þessu móti hægt að
fara nær um sannvirði gæranna á hverj-
um tíma. Forystumenn Sambandsins
ræddu þessi mál við fyrirtækið Helburn
Thompson & Co., sem var stór sútun-
arverksmiðja í New York fylki í Banda-
ríkjunum, en það fyrirtæki keypti ein-
mitt gærur af Sambandinu þetta ár.
Helburn Thompson & Co. gaf Sam-
bandinu kost á að senda mann eða
ntenn vestur til þess að læra gærurotun
þar, og á aðalfundi Sambandsins 1921
var ákveðið að ég færi vestur um haf
þessara erinda. Ég fór til Ameríku, var
þar í hálft annað ár. og kom hingað
heirn vorið 1923.
• í sláturhúsi KEA
Og þú hefur strax hafist handa, þegar
heim kom?
Verksmiðjan tók til starfa í sláturhúsi
Kaupfélags Eyfirðinga í byrjun des-
embermánaðar 1923, en ekki var nú
vélakosturinn mikill. Ég man, að við
höfðum einn strokk, og vél til að skafa
skinnin. Svo smíðaði Frímann Jakobs-
son, faðir Jakobs Frímannssonar, ýmis
tæki, sem við þurftum á að halda.
Þennan fyrsta vetur stóð starfsemin frá
því í desemberbyrjun og frani í miðjan
apríl. og á þeim tíma voru afullaðar
20600 gærur af framleiðslu ársins 1923.
Á næstu árum voru unnar þetta 40-50
þúsund gærur árlega.
Þurftuð þið að reka þessa starfsemi
lengi í húsakynnum sláturhúss KEA?
Nei, nei, það var ekki nema fyrsta
veturinn. Strax næsta sumar var byggt
verksmiðjuhús uppi í gilinu, þar sem
Sjöl'n er núna. Þá flultum við þangað
og vorum þar í þrjá vetur. eða til 1927.
En þá voru aðstæður breyttar. Loðsút-
aðar gærur voru komnar í hátt verð, og
nú borgaði sig ekki lengur að taka ull-
ina af skinnunum, svo gærurnar voru
nú seldar saltaðar.
• Skinnaiðnaður og skógrækt
Lagðist þessi starfsemi þá niður?
Já, í bili. Verksmiðjan var ekki rekin
í þrjú ár. Þá fór ég til Ameríku aftur,
reyndar að mestu leyti á eigin vegum.
Eg átti kost á því að starfa við fyrir-
tækið, þar sem ég hafði stundað nám
nokkrum árum áður, og nú langaði mig
til þess að kynna mér sútun skinna.
Það var mikill leður- og hanskaiðnaður
þar sem ég var.
En nú óskaði Jón Árnason eftir því,
að ég kynnti mér slátrun og meðferð
sláturs í New York, en þar var þá stórt
sláturhús. Ég fór því þangað og var í
New York í hálft annað ár.
Mér sýndist framtíðin í skinnaiðnað-
inum heldur ótrygg, svo ég brá á það
ráð, þegar ég hafði lokið náminu í New
York, að fara til Noregs og Iæra þar
skógrækt. Þetta var árið 1929.
13