Samvinnan - 01.08.1984, Blaðsíða 14

Hljómborð hafnarinnar
Tveir menn komu vestan hafnar-
bakkann og gengu hratt en
hægðu á sér þegar þeir nálguð-
ust útkikkskassa máfanna og stönzuðu
austan við hann. Ég kannaðist við þá
báða úr Miðbæjarskólanum þar sem
þeir voru á sínum tíma tveimur eða
þremur bekkjum á undan mér. Ég
vissi að í stríðinu höfðu þeir stofnað
heildsölu og verið lunknir við að safna
peningum. Nú sá ég að þeir höfðu líka
verið lunknir við að safna holdum.
Þeir ræddu saman á meðan þeir köst-
uðu mæðinni og útlistuðu hvor fyrir
öðrum nauðsyn þess að neyta matar í
hófi og ganga svona tvisvar á dag og
gefa ekkert eftir, gefa ekkert eftir. „Og
svo, een, to, tre - af stað með okkur!“
En þeir höfðu ekki stigið nema tvö-
þrjú skref þegar karlmannsrödd,
undarlega mikil og fögur, kvað við
innan úr dimmu Kolaportinu svo að
undir tók um allt hafnarsvæðið:
„Ég skildi að orð er á íslandi til
um allt sem er hugsað á jörðu!“
Máfunum varð svo mikið um þessi
tíðindi að þeir flugu upp og hurfu til
hafs. Stórkaupmenn snarstönzuðu og
litu við og störðu í opið hliðið á
Kolaportinu. Ég gerð það líka. í
hliðinu birtist Vilhjálmur skáld frá
Skáholti. Hann gekk rakleitt (eða
hérumbil) þangað sem ég stóð. Á eftir
honum kom gríðarlega langur maður
sem mér virtist ekki vera alveg eins
mikið skáld og Vilhjálmur. Vilhjálmur
tók um axlir mér og horfði á mig
samskonar augum og sögð eru hafa
verið höfuðprýði Einars Benedikts-
sonar. Og Vilhjálmur mælti:
„Þú! Þú sem ert dóttursonur hans
Jónasar heitins í Brennu.“
Svo kom pása, löng pása og þýðing-
armikil, kúnstpása svokölluð. Þá
fannst mér ég verða að segja eitthvað.
Og ég sagði:
„Já. Ég sem er dóttursonur hans
Jónasar heitins í Brennu.“
„Stendur hér,“ sagði skáldið.
„Já,“ sagði ég. „Stend hér.“
(Til skýringar fyrir ókunnuga:
Jónas afi minn Guðbrandsson í
Brennu við Bergstaðastræti var einn
þeirra steinsmiða sem vörðu miklum
hluta æfi sinnar í að bogra á Skóla-
vörðuholtinu eða uppi í Oskjuhlíð og
mola grágrýtishellur og breyta þeim í
hleðslusteina. Síðan fluttu þeir stein-
ana á vissa staði í bænum og röðuðu
þeim þar upp. Risu þannig ýmsar
merkar byggingar, þar á meðal Al-
þingishúsið við Austurvöll og Tukt-
húsið við Skólavörðustíg. Jónas í
Brennu skaffaði ófáa steina í þau hús
bæði. Hinn afi minn, sá þingeyski, Jón
í Múla, sat síðan löngum í Álþingis-
húsinu og slíkt hið sama ýmsir menn
aðrir mér náskyldir af Skútustaða- og
Reykjahlíðarættum. En mér er skylt
að geta þess að þeir sátu ekki mikið í
Tukthúsinu. Þegar ég man fyrst eftir
Jónasi í Brennu var hann búinn að
halda svo lengi um hamar og meitil að
fingurnir á honum höfðu kreppzt inn
í lófana og réttist ekki úr þeim framar.
Hann hafði ungur verið háseti á kútter
Reykjavíkinni og í móskúrnum sunn-
an við Brennu hékk handfæri sem
hann hafði hankað upp í vertíðarlok
einum fimmtíu árum fyrr. Hann skar
spotta af þessu færi og gerði úr honum
lykkju. Og lykkju þessari brá hann
stundum upp á löngutöng hægri hand-
ar og sagði við mig sisona: „Nú skulum
við koma í snæriskrók, karlinn minn.“
Svo leiddumst við yfir Bergstaðastræt-
ið og fyrir hornið á númer fjórtan
14