Stúdentablaðið - 01.12.1959, Blaðsíða 29

STUDENTABLAÐ
29
að frumur úr sjálfum líkamanum fara að vaxa
skefjalaust og úrkynjast um leið og ganga svo
langt í þessu að draga allan líkamann til dauða.
Þess vegna er oss hin mesta nauðsyn, hvað
sem framtíðinni líður, að draga svo sem mest
má verða úr öllum þeim áreitandi áhrifum,
sem leiða af núverandi skipulagi þessara mála.
En í framtíðinni verður ekki komizt hjá varan-
legri lausn en þeirri, sem vér höfum fundið til
þessa.
Maðurinn í brunninum.
Stórskáldið Leo Tolstoi hefir endursagt gamla
helgisögn. Maður nokkur var á ferð um eyði-
mörk; þá bar þar að villidýr, er tók að elta
hann. A flóttanum var hann svo heppinn að
hitta þurran, upphlaðinn brunn og tók að klifra
niður í hann til að bjarga lífinu. Þá sér hann
að ægilegur dreki liggur á botni brunnsins,
tilbúinn til að gleypa hann, En sér til mikils
hugarléttis finnur hann runna, sem vex inn í
brunninum milli steinanna, sem brunnurinn
var hlaðinn úr. Getur hann nú haldið sér í
greinar runnans með höndunum og tyllt tán-
um milli steina í veggjum brunnsins. Þá sér
hann að tvær mýs eru að naga rætur runnans,
sem orðið hefir honum til bjargar. En hann
finnur hunang á blöðum runnans og fer að
sleikja það. Og lýkur þar með sögunni.
Að ýmsu leyti er líkt ástatt fyrir oss og
manninum, sem er í brunninum og sleikir hun-
angið af runnanum.
Það hefir verið einkennandi eftir styrjöldina
hvernig menn hafa keppzt við að sleikja hun-
ang verðbólgunnar. Um leið hafa mýs spillingar-
innar nagað og nagað fjármálakerfi vort, svo
að ekki mega þær naga það öllu meira. Ungir
menn, sem ekki hafa horft upp á þjóðskipulag
hrynja og ekki séð borg brenna, geta tæplega
gert sér í hugarlund hversu hættulegt þetta
ástand er.
Mýsnar naga. Menn, sem fyrir 30 árum töl-
uðu um hugsjónir og fórnfýsi, leggja nú höfuð
sitt í bleyti til þess að finna á hvaða hátt auð-
veldast sé að svíkja undan skatti. Menn semja
við náunga sinn um aðferðir til þess að koma
þessu í framkvæmd. Lítið fer nú fyrir íslenzk-
um drengskap, metnaði og karlmennsku þegar
vel efnaðir menn leggja bagga sína á aðra,
sendisveina, símastúlkur og annað láglaunafólk,
sem ekki myndi verða skattlagt í venjulegri
nýlendu. Áð,ur þótti mönnum — a. m. k. sum-
um — sæmd í að greiða tiltölulega háa skatta
til almenningsþarfa. Skattsvikahyggjan er mjög
hættuleg bæði sjálfstæði voru og þjóðlegu sið-
gæði. Að vísu ber að breyta skattalögunum í
réttlátara horf en nú er, en þó oss finnist þau
hörð, ber oss að hlýða þeim vegna föðurlands-
ins. Þar sem vér getum sjálfir haft áhrif á lög-
gjöfina í ræðu og riti og við kosningar, þá er
það með öllu ósiðferðilegt að brjóta lög, sem
vér getum haldið.
Þetta vandamál var eftirminnilega tekið til
meðferðar af Sókratesi, sem var dæmdur til
dauða, saklaus. Hann sat í fangelsi og læri-
sveinar hans vildu telja hann á að flýja. Þeir
telja það bæði til skaða og skammar að hann
biði dauða síns í fangelsinu. En Sókrates svarar
að það sé ekki mest um vert að lifa, heldur að
lifa vel. Undir engum kringumstæðum má
endurgjalda rangt með röngu. Þó maður mæti
illu, á maður ekki að hefna sín með því að
gjalda illt með illu. Þetta og margt annað segir
hann í hinni frægu samræðu sinni við læri-
svein sinn og vin, Kriton.
Oll lýðræðisríki — og allir einstaklingar
þeirra — eru í þakkarskuld við mannvininn
og vitringinn, sem lét lífið fyrir sannleikann í
fyrsta lýðræðisríki veraldar. Skrefið frá skatt-
svikum til föðurlandssvika er afar stutt. Menn
halda að ríki og föðurland verði aðskilið, en
svo verður ekki gert þar sem menn búa við
frjálst og sjálfstætt lýðræði, sem þrátt fyrir
ýmsa galla virðir réttlætislögmálið í grund-
vallaratriðum og mannúð ríkir í. Það er ekki
maðurinn, sem sleikir hunangið, heldur vitring-
urinn í fangelsinu, bíðandi dauðans, sem kennir
oss hvernig vér verðum að varðveita sjálfstæði
föðurlandsins. Það er ekki ragmennskan —
hversu almenn og vinsæl sem hún kann að
vera — heldur hugrekkið, sem sýnir hina réttu
leið. Eða hvort mun ekki ragmennið, sem selur
samvizku sína, einnig selja föðurland sitt ef
vel er boðið? Það hafa tjáð mér réttsýnir menn,
sem engin afskipti hafa af stjórnmálum, að þeir
séu ekki fáir hér á landi sem vilja selja það
frelsi, er vér nú njótum.
Það liggur í köllun ungra stúdenta að hugsa
sjálfstætt. Látið heldur ekki fjötra huga yðar
af því, sem hér er skrifað; setjið aðeins ekki
markið lægra, heldur hærra, eins og ungum
mönnum er samboðið.