Stúdentablaðið - 01.12.1959, Blaðsíða 11

STÚDENTABLAÐ
11
muni þess. Skal efni þessara samninga og álykt-
ana ekki rakið nánara hér.
Eins og áður er vikið að, náðist hinsvegar
ekkert samkomulag á ráðstefnunni um víðáttu
landhelgi og fiskveiðilögsögu. Þó varð sam-
komulag um veigamikið atriði í þessu sambandi,
sem mikla þýðingu hefur fyrir Islendinga. Eru
það ákvæðin, sem heimila að draga beinar
grunnlínur þvert yfir flóa og firði, að gættum
vissum skilyrðum. Er þar byggt á svipuðum
sjónarmiðum og er grunnlínur voru ákveðnar
með reglugerðunum 1952 og 1958 um fiskveiði-
landhelgi Islands. Alþjóðalaganefndin hafði eins
og áður segir heldur ekki treyst sér til að gera
tillögu um víðáttu lögsögu strandríkja. Lét hún
sér nægja að taka fram, að hún teldi 12 mílur
vera hámark, en benti um leið á að ekki væri
samkomulag um svæðið frá þremur til tólf
mílna fjarlægð frá ströndinni.
Kom fram á ráðstefnunni fjöldi tillagna um
víðáttu landhelginnar. Eins og við mátti búast
lögðu brezku fulltrúarnir snemma fram tillögu
um að landhelgin skyldi vera þrjár mílur. Aðrar
tillögur miðuðu við 4, 6 eða 12 mílur. Tillögur
þær, sem mest átök urðu um voru tillögur
Kanada annarsvegar og Bandaríkja Ameríku
hinsvegar.
Tillaga Kanada var þess efnis, að landhelgin
skyldi vera 6 mílur, en þar fyrir utan 6 mílna
svæði þar sem strandríkið hefði yfirráð yfir
fiskveiðum (upphaflega var í tillögunni gert ráð
fyrir 3 mílna landhelgi og' 9 mílna viðbótar-
svæði). Hér var því greint á milli landhelgi og
fiskveiðilögsögu, svo sem gert hefur verið af
hálfu Islands mörg undanfarin ár. Við meðferð
málsins í nefnd var felld tillagan um sex mílna
landhelgi, eins og yfirleitt allar tillögur um
landhelgi sem slíka. Hinsvegar náðist samþykki
meiri hluta í nefndinni um 12 mílna fiskveiði-
lögsögu, en tillagan náði ekki fram að ganga á
allsherjarfundi, þar s.em tilskilinn er % meiri
hluta atkvæða, þótt hún næði meiri hluta
atkvæða (35 þjóðir greiddu atkvæði með tillög-
unni, en 30 á móti).
í bandarísku tillögunni, sem mikill styr stóð
um, var einnig greint á milli landhelgi og fisk-
veiðilögsögu, þannig að landhelgin skyldi vera 6
mílur, en þar fyrir utan 6 mílna fiskveiðilögsaga
til viðbótar. Þó skyídi þegnum þeirra ríkja, er
stundað hefðu fiskveiðar á þessu 6 mílna við-
bótarbelti undanfarin 5 ár, heimilt að halda
þeim veiðum áfram. Með öðrum orðum, ef til-
lagan hefði náð fram að ganga, hefði raunin
orðið sú fyrir Island, að erlendum togurum
hefði verið heimilt að veiða á 6 rnílna viðbótar-
beltinu og hefði því fiskveiðilögsaga Islands
orðið 6 en ekki 12 mílur, eins og nú er, eða
eins og íslenzka sendinefndin skýrði bandarísku
tillöguna og frægt er orðið: 6 plús 6 mínus 6.
Bandaríska tillagan náði heldur ekki fram að
ganga( hlaut 45 atkvæði en 33 á móti), þótt
mikið kapp væri lagt á að vinna henni fylgi.
Fylgdu Bretar nú tillögu Bandaríkjanna, þótt
þeir hefðu í upphafi ráðstefnunnar lýst því yfir,
að þeir myndu aldrei víkja frá „reglunni“ um
þriggja mílna landhelgi.
Islendingar fylgdu tillögu Kanada um 12
rnílna fiskveiðilögsögu sem almennri reglu. Bar
íslenzka sendinefndin jafnframt fram sérstaka
tillögu þess efnis, að þar sem þjóð byggir af-
komu sína á fiskveiðum undan ströndum og
reynslan sýni, að nauðsynlegt sé að takmarka
hámarksafla utan fiskveiðilögsögunnar, beri
hlutaðeigandi ríki forgangsréttur til fiskveiða
á því svæði samkvæmt því, sem nauðsynlegt er
til þess að fullnægja þörfum þjóðarinnar. Til-
laga Islendinga var samþykkt með meiri hluta
atkvæða í nefnd og fékkst einnig samþykkt á
allsherjarfundi með 30 atkvæðum gegn 21, en
náði ekki tilskildum % hluta atkvæða.
Þótt vitneskja hefði fengizt á ráðstefnunni í
Genf um að engin tillaga nyti meira fylgis en
tillagan um 12 mílna fiskveiðilögsögu, var nið-
urstaðan sú, að ráðstefnan gafst upp við að af-
greiða reglur um víðáttu landhelgi og fisk-
veiðilögsögu.
IV.
Er Genfarráðstefnunni 1958 var lokið, lá fyr-
ir, að allar tilraunir, sem gerðar höfðu verið
um 10 ára skeið til að fá settar reglur á alþjóða-
vettvangi um víðáttu landhelgi og fiskveiðilög-
sögu, höfðu reynzt árangurslausar. Fyrirsjáan-
legt var, að eyðing fiskistofna við strendur Is-
lands vofði yfir vegna ofveiði útlendinga, ef
ekki yrðu gerðar nýjar ráðstafanir til að vernda
stofnana og þar með lífsafkomu þjóðarinnar.
Reglugerðin, sem sett var árið 1952, er fisk-
veiðilögsagan var ákveðin 4 mílur, hafði haft
heillavænleg áhrif, en fljótlega kom í ljós, að
4 mílna fiskveiðilandhelgi reyndist ófullnægj-
andi. Við svo búið mátti ekki standa. Genfar-