Fálkinn - 26.12.1962, Blaðsíða 38

Leysíu líísgátima ...
Framh. af bls. 32.
Jþeir seint gleyma því, sem heyrðu hann
flytja kvæði með sinni djúpu og hljóm-
þýðu rödd.
En ekkert af þessum ungu skáldum
var mér kærara en Jón Thoroddsen.
Hann var fluggáfaður og er mér minn-
isstæðastur þeirra allra. Hann var
hugmyndaríkari en flestir og var mikið
efni í dramatískt skáld. Eftir hann liggja
þó aðeins nokkur kvæði og stutt leik-
rit, Maria Magdalena, En hann varð,
því miður, skammlífur. Hann fór 25
ára, þá nýorðinn lögfræðingur, til
Kaupmannahafnar, til þess að kynna
sér sveitarstjórnarmál og ýmislegt ann-
að. Ég fylgdi honum til skips og sagði
við hann þegar ég kvaddi hann: „Farðu
nú varlega um áramótin.“ Síðan frétti
ég ekki af honum fyrr en á nýársdag.
Hann hafði orðið fyrir umferðarslysi á
gamlárskvöld, er varð honum að bana.
Hann var öllum sem þekktu hann
harmdauði. Um hann hefur Tómas
Guðmundsson ort eina af sínum feg-
urstu ljóðperlum.
Ég hef alltaf metið minn gamla kunn-
ingja Davíð Stefánsson mikils, en af
þeim skáldum frá þessum gömlu árum,
sem nú lifa, met ég þó mest allra Tómas
Guðmundsson. Hann var viturt skáld
og góður vinur og enginn tekur hon-
um fram um formfegurð og orðsnilld
í ljóðum.
Sigurður verður hljóður um stund
og horfir út um regnbarðan gluggann
þar sem hríslurnar slást fyrir vindin-
um.
— Já, það var mesta furða að við
skyldum slampast gegnum öll prófin,
segir hann svo, við sem lifðum í þess-
um hugarheimi. Samt klöngraðist ég
þetta einhvern veginn og lauk lélegu
stúdentsprófi 1917. Þá tók við heldur
jarðneskt puð. Ég vann hjá innflutn-
ingsnefndinni gömlu í eitt ár, síðan
hjá Sjóvá, sem þá var stofnað, í enn
eitt ár. En starfið var illa borgað og
ég í giftingarþönkum. Þá voru aug-
lýstar lausar tvær stöður. Ég sótti um
þær og fékk þær báðar. Ég tók þá sem
betur var launuð og gerðist þá skrif-
stofustjóri og prókúruhafi hjá Guð-
mundi Eiríkss, heildsala. Guðmundur
var gáfaður og fjölhæfur maður og
ágætur húsbóndi. En hann var í of
miklu vinfengi við Bakkus og varð
gjaldþrota. Eftir það hvarf hann úr
landi til Suður-Ameríku og mun nú
látinn.
Þegar hér var komið hóf ég laganám
við háskólann haustið 1921 og lauk
kandidatsprófi vorið 1925. Skömmu síð-
ar gerðist ég blaðamaður við Alþýðu-
biaðið, skrifaði þingfréttir og leikdóma
í blaðið og ýmislegt fleira. Síðar starf-
aði ég á lögfræðiskrifstofu hér og að
lokum setti ég á stofn mína eigin lög-
fræðiskrifstofu. En sú dýrð stóð ekki
lengi því að eftir nokkur ár varð ég full-
3B FÁLKINN
trúi við lögmannsembættið hér. Síðan
hef ég lengst af haft með höndum úr-
skurði í útsvarsmálum og nú einnig í
skattamálum eftir að gjaldheimtan í
Reykjavík tók til starfa.
— Mig minnir að ég hafi einhvers-
staðar lesið að þú hafir hér á árum
áður farið á kommúnistakongress úti í
Þýzkalandi.
— Já, rétt er það, segir Sigurður og
brosir. Það var árið 1921, á ungkomm-
únistakongress, sem haldinn var í Ber-
lín. Þetta var skemmtileg og lærdóms-
rík för á marga lund. Upphaflega var
ætlunin að halda ráðstefnuna í Milanó,
en þar höfðu kommúnistar staðið fyrir
einhverjum skemmdarverkum og því
öll fundarhöld þeirra bönnuð þar. Og
það kom brátt í ljós að ráðstefnan í
Berlín var undir ströngu eftirliti lög-
reglunnar. Rússar vildu ekki viður-
kenna þessa ráðstefnu sem kongress,
enda voru þar engir Rússar mættir.
Stóð mikill styrr um þetta mál á ráð-
stefnunni. Willy Munzenberg var einn
af forstöðumönnum ráðstefnunnar,
mikill gleðimaður og gáskafullur. Þar
kynntist ég líka gjaldkera ungkomm-
únistahreyfingarinnar, Leo að nafni.
Hann var svo alvörugefinn og þungbú-
inn að allt datt í dúnalogn þegar hann
sýndi sig. Það fór fram atkvæðagreiðsla
um það hvort taka ætti mótmæli Rússa
til greina eða ekki. Þegar ísland var
kallað upp, voru atkvæði jöfn, en ég
greiddi atkvæði gegn Rússum. Réði það
úrslitum, því að ég var sá síðasti sem
greiddi atkvæði. Faðmaði Munzenberg
mig þá að sér af gleði. Mörgum árum
seinna, í byrjun heimsstyrjaldarinnar
síðari, fannst Múnzenberg hengdur úti
í skógi skammt frá París. Hann hafði
verið orðinn milljónari og var hundelt
ur af þeim báðum, Stalín og Hitler.
Ég hafði verið nokkra daga á ráð-
stefnunni þegar ég lenti í klónum á
lögreglunni og er saga að segja frá því.
Aður en ég fór hafði ég fengið persónu-
legt meðmælabréf frá þýzka aðalræðis-
manninum í Reykjavík, kvaðst ætla
utan að kynna mér ýmis menningarmál.
En nokkru eftir að ég fór frá íslandi,
var konsúllinn staddur í veizlu og berst
þá til eyrna að ég sé eldrauður kommi
og hafi farið gagngert á kommúnista-
kongress í Berlín. Konsúllinn varð æfur
og símaði til Berlínar til þess að lög-
reglan þar gæti haft hendur í hári mér.
Ég svaf vært í hótelberbergi mínu
þegar verðir laganna ruddust inn kl.
8 að morgni, tveir fílefldir risar og held-
ur gustmiklir. Vissi ég ekki fyrri til en
þeir stóðu við rúmstokkinn og vöktu
mig heldur hastarlega, kváðust vera frá
leynilögreglunni og hefðu komizt að
því að ég væri þarna í erindum komm-
únista. Ég þrætti vitanlega kröftug
lega, en þá tóku þeir til að leita í fögg-
um mínum. Ég var á nálum því í nátt-
borðsskúffunni var fullt af kommún-
iskum bæklingum. Ég hafði sagt þeim
að ég væri skáld og þangað kominn til
þess að kynna sér þýzka menningu og
skáldskap og trúðu þeir því ekki meira
en svo. En þá vildi það til að þeir fundu
í tösku minni eintak af blaðinu „Aust-
urland“ sem Guðmundur Hagalín gaf
þá út á Seyðisfirði, en í því var ritdóm-
ur um kvæði eftir mig með yfirskrift-
inni: Sigurður Grímsson og í greininni
tilfærðar nokkrar ljóðlínur. Við þetta
runnu tvær grímur á hermennina og
lauk þessu svo að þeir kvöddu mig
brosandi og báðu mig afsökunar á ónæð-
inu.
Ég sagði Múnzenberg frá því sem
fyrir hafði komið og kvað hann bezt að
ég hyrfi í bili af sjónarsviðinu. Ég tók
því saman föggur mínar í skyndi og hélt
til Basel í Sviss. Þar var ég í eina viku,
en fór þá til þýzka konsúlsins í borg-
inni og bað hann um vegabréfsáritun
með mánaðardvöl í Berlín. Hann neit-
aði þessu snúðugt í fyrstu en þá sýndi
ég honum meðmælabréfið góða frá
aðalræðismanninum í Reykjavík, þar
sem borið var á mig hið mesta lof. Fékk
ég nú áritunina eins og skot og konsúll-
inn kvaddi mig með bugti og beyg-
ingum.
A háskólaárum mínum var ég þing-
skrifari og kynntist þá ýmsum ágætum
og merkum mönnum, sem flestir eru nú
komnir undir græna torfu. Þá var seg-
ulbandið ekki til og hraðritun tíðkaðist
ekki við þingskriftirnar. Urðu þing-
skrifararnir að hripa niður ræður þing-
manna jafnóðum og þær voru fluttar
og síðan hreinskrifa þær. Þá höfðu
þingmenn líka leyfi til að leiðrétta og
jafnvel gjörbreyta ræðum sínum í hand-
riti þingskrifarans og notuðu þeir sér
það óspart. Mjög misjafnt var að skrifa
eftir þingmönnum. Mér fannst einna
bezt að skrifa eftir Sveini í Firði því
hann talaði hægt og skipulega. En einu
sinni kom það fyrir að hann strikaði
alveg út eina framsöguræðu, sem ég
hafði skrifað eftir hann og í staðinn
samdi hann nýja ræðu er hneig í gagn-
stæða átt þeirri fyrri. Kom það til af
því að Framsóknarflokkurinn hafði al-
gerlega söðlað um í málinu. Ajanars
fannst mér Jón Þorláksson bera af öll-
um ræðumönnum á þingi meðan ég var
þingskrifari. Mál hans var svo vand-
að og skipulagt að ræður hans gátu farið
beint í prentsmiðjuna án þess að víkja
þyrfti við orði. Og aldrei heyrði ég Jón
sveigja persónulega að neinum manni
í ræðum sínum, hann hélt sér jafnan
við málefnið og kom drengilega fram.
— Hefur þú nokkuð ort siðan þú
gafst út ljóðabókina 1922? spyrjum við
Sigurð.
— Nei, ekki get ég sagt það. Að vísu
or.ti ég minningarljóð um Einar Bene-
diktsson þegar hann andaðist 1943.
Það birtist í Lesbók Morgunblaðsins,
ort undir einum af þeim háttum sem
Einari voru tamastir. Að öðru leyti hef
ég ekki ort neitt sem vert er að minn-
ast á .... það verða þá bara „efter-
ladte papirer“, segir Sigurður og brosir.
— Hvernig stóð á því að þú hættir
að yrkja?
Ljóðakverið mitt „Við langelda" var
enginn mefkisviðburður, en fékk þó