Fálkinn - 23.01.1963, Blaðsíða 17

Páll var iðinn við kolann, og fann tarátt
af kænsku sinni og refslegri lagaþekk-
ingu, leið til að klófesta jörðina.
Það var kvöld eitt á Staðarhóli, að
Páll bauð sveinum sínum að vera árla
á fótum að morgni og búna til ferðar.
Þeim þótti þetta undarlegt, þar sem
þetta var á sumri og leit út fyrir góðan
heyþurrk að morgni og nóg að starfa
á búinu. Árla morguninn eftir bjóst
Páll til ferðar, vel búinn af liði, týgj-
um og vopnum. Hann hélt með föru-
neyti sitt sem leið liggur yfir Gilsfjörð
og síðan vestur Króksfjörð. Lét hann
það uppskátt í áningarstað einum, að
sér myndi takast að ná eignarhaldi á
Reykhólum í dag, ef sér tækist að ná
þangað áður en langt væri liðið á dag,
og hann fengi við komið ráðum sínum.
Förunautum hans þótti þetta ósenni-
legt, en efldu heldur vonir hans til
kaupanna.
Þegar Páll kom með föruneyti sitt
til Reykhóla, var síra Þorleifur með
fólki sínu á töðuvelli, því að þurrkur
var hinn bezti. Páll sneri ekki til fund-
ar við prest, heldur stefndi til kirkju.
Hún stóð opin eins og títt var. Hann
gekk þegar í kirkju og inn að altarinu
og lauk upp skápum þess, og fann
fljótlega það, sem hann kaus. En það
var bók fornleg og stakk henni í barm
sér og gekk síðan út á tún til prests
og heilsaði honum vel. Ræddu þeir
saman um stund um veðrið og fleira,
sem var að hætti hins venjulega, bú-
skap og veiðihorfur. En þar kom brátt,
að Páll sneri umræðunum að öðru.
Hann innti klerk eftir, hvort Reykhól-
ar væru falir, ef hann innti af hendi
verð álitlegt. Prestur synjaði kaupanna
sem fyrr og ræddu þeir um þetta vanda-
mál um stund. En allt í einu dró Páll
bókina fornu úr barmi sér og sýndi
klerki. Honum brá allmikið þegar hann
kenndi bókina. En Páll spurði hann,
hvort þessi skrudda gæti ekki komið
til leiðar, að Reykhólar yrðu sér falir.
Þorleifur varð allur annar eftir að
hann sá að Páll hafði náð í bókina, og
varð órór mjög. Páll hóf þegar í stað
á nýjan leik fölunina á Reykhólum og
varð Páli nú föl jörðin fyrir sæmilegt
verð. Galt hann presti kaupverðið ríf-
lega. Mörgum þóttu tíðindi mikil, er
þeir fréttu, að Páll hafði hreppt Reyk-
hóla. Sumum þótti kaupin undarleg, og
reyndu að hræra í klerki að rifta þeim,
en það kom fyrir ekki. Hann hélt fast
og ákveðið við gjörða samninga. Brátt
fréttist, hvernig kaupin höfðu til borið.
Skömmu síðar flutti Páll að Reyk-
hólum og bjó þar lengi. Hann var sýslu-
maður í Barðastrandasýslu og ísafjarð-
arsýslu og var valdsmaður mikill. Ris-
ótt orð fór af sýsluvöldum Páls, sérstak-
lega í ísafjarðarsýslu. En aftur á móti
lýsir Jón lærði Páli sem góðum valds-
manni í Strandasýslu. „Það var lukka
vorrar sýslu, er hann var þar sýslu-
maður í mínum uppvexti.“ En ísfirð-
ingum féll ekki eins vel við Pái sem
yfirvald. Þeir kærðu hann fyrir höfuðs-
manni árið 1596, eftir að þeir höfðu
haldið fund um málið. Átta menn, allir
merkir, rituðu undir kæruna, og sumir
tengdir Páli, eins og Sæmundur Árna-
son á Hóli í Bolungarvík, sem kvænt-
ur var bróðurdóttur Páls. Einnig ritaði
Sveinn Símonarson í Holti undir hana,
en hann átti síðar Ragnheiði, dóttur
Staðarhóls Páls.
Kæruatriðin voru fimm er ísfirðing-
ar lögðu aðaláherzluna á gegn Páli og
voru einkum í því fólgin, að Páll hafði
að engu dóma og úrskurði hinna fyrri
sýslumanna, að hann hafði engan lög-
sagnara í sýslunni í heilt ár, og þar af
leiðandi væri margt í ólagi um sýslun
Framh. á bls. 38.
FÁLKINN 17