Fálkinn - 24.07.1963, Side 8

FÁLKINN
V I K U Ð L A Ð
birtir hér athyglisvert
og spennandi viðtal
við býzkan mann, sem
ekki vill láta nafns
síns getið. Viðtalið tók
Sveinn Sæmundsson.
Þeir hittust á ferjunni yfir til Helgoland. Hann sagSi blaðamanni FÁLKANS
sögu sína og hér á eftir birtist hún. Ævisaga hans er í hæsta máta viðburða-
rík og óvenjuleg. Hann var andvígur nazistum en barSist þó fyrir þjóS sína
í Rússlandi, sat þrjú ár í fangelsi í Síberíu og komst aS stríSinu loknu aftur
til Þýzkalands meS óvenjulegum hætti.
ÞA VERÐ EG SKOT-
INN FYRSTUR ALLRA
m
Við vorum nýlega farnir fram hjá
vitaskipinu, sem kennt er við Saxelfi
og kallað Elbe 1, þegar ég rakst á
hann í barnum á hádekkinu. Skipið,
nýtt og hraðskreytt, bar nafnið „Wappen
von Hamburg", og var byrjað að hefa
á öldunni og nokkrir, sem setið höfðu
að sumbli meðan siglt var niður Sax-
elfi, leituðu niður eða út að borð-
stokknum, þar sem þeir færðu Ægi
konungi fórnir dýrra veiga.
Við höfðum þekkzt frá fornu fari;
kynnzt einhvern tíma eftir 1950, þegar
heimaborgin hans, Hamborg byrjaði að
rísa úr rústum stríðsins og götuljósun-
tók að fjölga á ný. Hann var þjónn á
einu stærsta kaffihúsi borgarinnar,
magur og tekinn. Nú var ekki unnt að
sjá eða merkja að hann hefði verið
lengi í fangabúðum.
Við fórum að barnum og spjölluðum
saman. Það var orðið mjög fátt inni
og þjónninn sagði okkur að við mund-
um verða við Helgoland um sjöleytið.
„Þú sagðir mér einu sinni frá því að þú
hafir verið í orrustu á „Austurvígstöðv-
unum,“ sagði ég. Fritz horfði í gegn-
um glasið og sagði ekkert. Barþjónn-
inn snéri að okkur baki og skorðaði
flöskurnar af í rekknum við spegil-
inn. Fritz sagði: „Eg man ekki í svip-
inn hvað eg hefi sagt þér Sven. En eitt
er víst og það er, að eg hefi ekki sagt
þér alla söguna og ef þú segir hana
öðrum, þá máttu ekki geta þess hver
eg er eða hvar eg er.“
Við fengum okkur nokkur glös til
viðbótar og Fritz sagði að við á ís-
landi ættum gott. „Þú til dæmis þarft
ekki að óttast að vera tekinn í her;
ekki heldur að vera hræddur þótt þú
eignist syni, að þeir verði sendir fram
á vígvöllinn til þess að deyja fyrir
á heimsku annarra." Hann var orðinn
beiskur.
„Ég er fæddur og uppalinn í smábæ
í nágrenni Hamborgar. Ég man vel eft-
ir upplausninni eftir stríðslokin 1918
og vonleysinu. Samt vorum við í okkar
fjölskyldu alltaf á móti nazistum;
pabbi var viss um að þeir mundu
einungis færa okkur ennþá meira
öngþveiti. Eg var orðinn veitingaþjónn
þegar umbrotin áttu sér stað eftir 1930.
og eg kvæntist árið sem Hitler komst
til valda. Fyrst í stað urðum við ekki
fyrir neinum óþægindum, þótt mað-
ur væri á móti nazistunum, aðeins ef
því var ekki haldið á loft. Það var líka
sitthvað á stefnuskrá þeirra sem næst-
um því sérhverjum Þjóðverja líkaði
vel: Við Þjóðverjar erum nú einu sinni
svona, Við erum eiginlega ekkert ann-
að en stór börn, sem auðvelt er að telja
trú um ýmiss konar fjarstæður eins og
það að við séum „æðri kynstofn“.“ Við
Fritz sáum að þjónninn lagði við hlust-
irnar við síðustu setninguna, og færð-
um okkur út í horn. Stormurinn hafði
aukizt og aldan var býsna kröpp þarna
á grynningunum.
„Þú ert ekkert sjóveikur?“
„Nei, eg er ekkert sjóveikur. Eg er
eiginlega gamall sjómaður og kannski
á eg það nazistunum að þakka, eða
það er þeim að kenna að eg fór til sjós.
Eins og ég sagði þér, þá urðum við
fyrst í stað ekki fyrir neinum óþægind-
um. Seinna breyttist þetta og sérhverj-
um sem ekki var í einhverjum félög-
um eða sérstökum, sem stjórnað var af
nazistum var ekki vært. Við hjónin
fórum stundum út að dansa þá sjaldan
eg átti frí. við þau tækifæri var eg
Wappen von Hamburg við Helgoland.
8
FALKINN