Fálkinn - 18.09.1963, Blaðsíða 16

GREIN
EFTIR BJÖRGYIN
HÓLM
Konur ha£a betra minni en karlar. Hvar
er minniS staðsett í heilanum? Hví gat
kettlingur einn ekki sofið og stúlka
ekki hreyft sig?
Dáleiddum mönnum veitist miklu
auðveldara að muna liðna atburði held-
ur en mönnum í venjulegu ástandi. Dá-
leiðsla virðist- auka minni manna. Fyrir
nokkrum árum var múrari einn dá-
leiddur af vísindamönnum við Yale-há-
skólann í þeim tilgangi að rannsaka
minni hans. Tíu árum áður hafði múr-
arinn hlaðið sérstaka byggingu, og nú
var hann beðinn um að lýsa ákveðnum
múrsteini á ákveðnum stað í einum
veggnum.
Þegar múrsteinum er hlaðið verður
að taka tillit til fjölmargra atriða. Lög-
un múrsteinsins þarf að vera þannig,
að múrsteinninn falli vel inn í næstu
félaga sína. Liturinn verður að passa
inn í heildarútlitið og sérstaka steina
þarf til þess að setja í öll horn og yfir
sérhvern glugga. Gallaða steina verður
að láta snúa þannig, að ekki beri á
vanköntum og þannig mætti lengi telja.
Af þessu er skiljanlegt, að ýmsar at-
huganir og hugsanir snúist í kringum
sérhvern múrstein, þegar hlaðið er.
Hinn dáleiddi múrari var fljótur að
koma með svarið: Múrsteinninn var
aðeins of mikið brenndur úr brennslu-
ofninum. hann var dökkur á lit. Dökk-
rauður smásteinn var innbrenndur í
leirinn í neðra vinstra horni og múr-
steinninn hafði „maga“, það er að segja
hann var aðeins þykkari í miðjunni
heldur en til endanna. Ýmsar aðrar
upplýsingar streymdu frá vörum iðn-
aðarmannsins og allar stemmdu þær við
staðreyndirnar, múrsteinninn var ná-
kvæmlega þannig.
Þegar við höfum í huga, að múrar-
inn hafði síðast séð þennan stein tiu
árum áður og á þeim degi hafði að öll-
um likindum hlaðið um 2000 múrsteina,
verður okkur ljóst hve minnið er furðu-
lega stórkostlegt og umfangsmikið. Svip-
aðar tilraunir með dáleidda menn hafa
verið framkvæmdar og allar vitnað um
hið sama: Mannsheilinn er fullkomn-
asta segulbandstækið sem fyrirfinnst.
Konur hafa betra minni
en karlar. En hvar er
minnið staðsett í heilan-
um? Það segir frá því í
þessari grein.
16
Öll hugsun byggist á
minni, hvort scm það
er hjá hinum mikla
hugsuði, Einstein, e'ða
hjá litlum skóladrcng.
Það hefur verið reiknað út, að ef
allar minningar sem geymdar eru í
heila gamals manns, væru ritaðar í
bækur, myndi ekki duga minna en eitt
hundrað milljónir bóka í venjulegri
stærð. Ef þessum bókum væri raðað
saman hlið við hlið myndu þær ná
yfir 5000 kílómetra. Þetta mikla bóka-
safn finnst einhvers staðar í heilanum
í smækkuðu formi, — á einhvers konar
„heilamíkrófilmu".
Vísindamenn vita ekki með vissu,
hvar minnið er staðsett í heilanum eða
hvernig heilinn fer að því að skrásetja
og geyma minningarnar. Kenningar eru
þó margar um skrásetningaraðferðir
heilans og greinast þær aðallega í tvo
flokka: þær sem segja, að minningarn-
ar séu skráðar í kjarnasýrusameindir
frumanna, og hinar, sem segja, að minn-
ingarnar séu skráðar í margþætt net,
sem gripluþræðir frumnanna mynda
með sér í frumufjölbýlum.
Mjög umfangsmikið frumufjölbýli er
í heilastofninum, en hann er framhald
mænunnar upp á við. Stóri heilinn með
heilabörkinn fyrir aftan hann. Bóka-
safnið er í einhverjum þessarra hluta
heilans.
Minnisstöðvar eru aðallega þrenns
konar. Fyrst eru stöðvar sem skrá
öll utanaðkomandi áhrif og upplifan-
ir, síðan eru stöðvar, sem halda
þessum minningum við í stuttan tíma
(stuttminni) og síðast stöðvar, sem
geyma alla lærða verknaði. Það eru
fyrstnefndu stöðvarnar sem eru þýð-
ingarmestar, og það eru þær sem vís-
indamenn hafa fyrst og fremst verið
að svipast eftir.
Heilastofninn.
Síðustu árin hefur athygli þeirra,
sem fást við rannsóknir á heilanum
beinzt sífellt meir og meir að heilastofn-
inum Smám saman er þeim að verða
það ljóst, að hann er öllum öðrum pört-
um fremur þungamiðja heilans. Hann
tilheyrir „gamla heilanum" en hann er
það sem maðurinn hefur sameiginlegt
öllum öðrum hryggdýrum að meðtöld-
um fiskum.
Læknar við Oxford-háskólann í Eng-
landi segja frá sérkennilegu sjúkdóms-
FALKINN